A new institutional orientation of the development of science, knowledge and human capital in Poland versus integrated development

Abstract

The author of the paper demonstrates that in order to overcome contemporary developmental threats, it is necessary to shift towards a new model of the knowledge-based economy. The features of this model are compared with both the American model of the innovation-driven economy and the European model of the knowledge-based economy. Against this specific background, the drawbacks are presented of reforms carried out in the knowledge sector in Poland since 1990. The focus is placed on an analysis of the reforms in science and higher education implemented in Poland since late 2018. Despite the fact that it was based on recommendations of the new public management system, the author considers not only the strengths but also the weaknesses of the approach, and the fact that the latter may prove to be an obstacle in the modernisation of human capital, which is to effectively harmonise development goals in all spheres of human existence and activity. The author calls for the following solutions to limit the drawbacks referred to above: inviting an observer to the University Council in an advisory capacity, launching a path of individual-oriented interdisciplinary research grants, introducing a reliable process for the university and its organisational units to account for the actual implementation of previously declared programmes of scientific development, student teaching and transference of own achievements, mandating and standardisation of student appraisals in teaching programmes, development of a criterion matrix as a reference for promotions related to teaching achievements, enhancing the status of awards for teaching excellence, with obligatory and permanent monitoring of management procedures at universities in order to reduce bureaucracy.

Autor artykułu dowodzi, że dla przezwyciężania współczesnych zagrożeń rozwojowych konieczne jest przejście do nowego modelu gospodarki opartej na wiedzy. Konfrontuje cechy tego modelu z amerykańskim modelem gospodarki napędzanej innowacjami i europejskim modelem gospodarki opartej na wiedzy. Na tym tle ukazuje wady reform sektora wiedzy przeprowadzanych po roku 1990 w Polsce. Koncentruje analizę na wdrażanej w Polsce od końca 2018 r. reformie w sferze nauki i szkolnictwa wyższego. Pomimo, że oparto ją na zaleceniach nowego zarządzania publicznego, zauważa w niej obok zalet wady, które mogą okazać się przeszkodami w modernizacji kapitału ludzkiego zorientowanej na efektywne harmonizowanie celów rozwojowych we wszystkich sferach bytu i działania ludzkiego. Dla ograniczenia tych wad postuluje: wprowadzenie do Rady Uczelni obserwatora reprezentującego jej organ założycielski z głosem doradczym, uruchomienie ścieżki grantów adresowanych personalnie zorientowanych na interdyscyplinarne badania, rzetelne rozliczanie uczelni i jej jednostek organizacyjnych z deklarowanych programów rozwoju naukowego, dydaktyki i transferu własnych osiągnięć, standaryzację i obligatoryjność studenckich ocen programów dydaktycznych, zdefiniowanie wzorca kryteriów awansów za osiągnięcia dydaktyczne, dowartościowanie nagradzania za mistrzostwo dydaktyczne, obligatoryjny permanentny monitoring procedur zarządzania w uczelniach w celu ich odbiurokratyzowania.