Wyspiański, Romańczyk and the church stained-glass windows in the Dąbrowa Basin and Upper Silesia regions

Abstract

Artykuł dotyczy wpływu twórczości Stanisława Wyspiańskiego na projekty witrażowe Fryderyka Romańczyka przeznaczone do kościołów Górnego Śląska i Zagłębia. W latach 30. i 40. ubiegłego stulecia Romańczyk prowadził w Siemianowicach Śląskich znakomicie funkcjonującą pracownię witrażowniczą, a jego prace cechowało dobre opanowanie warsztatu i wyraźne inspiracje sztuką secesyjną w jej rodzimej młodopolskiej odmianie, w której dużą rolę odgrywają motywy inspirowane lokalną florą polską. Na wstępie artykułu omówiony został również jedyny na terenie obecnego województwa śląskiego witraż zaprojektowany przez Stanisława Wyspiańskiego, niezwykłego wizjonera w sztuce i w teatrze polskim. Witraż ten, znajdujący się w kaplicy Kurii Metropolitalnej w Katowicach i przedstawiający Ukrzyżowanego Chrystusa unoszonego na skrzydłach serafina, zrealizowany został w trzydzieści lat po powstaniu projektu przez Krakowski Zakład Witraży S. G. Żeleński (w prace był zaangażowany Romańczyk) i jest wybitnym przykładem polskiej secesji.

The article concerns the influence of Stanisław Wyspiański’s art on the stained-glass design projects of Fryderyk Romańczyk which the latter executed for the churches of Upper Silesia and the Dąbrowa Basin. In the 1930s and 40s, Romańczyk ran prosperous a stained-glass studio while his art work was characterized by a good technique and clear inspiration of the work of the Art Nouveau period in its native Young Poland variety, in which an important role was played by motifs inspired by the local Polish flora. At the beginning of the article, the authoress also discusses the only example of a tained-glass window designed by Stanisław Wyspiański, an exceptional visionary in Polish art and theatre, to be found in the territory of the present-day province of Silesia. The above stained-glass window which is to be found in the chapel of the Metropolitan Curia in Katowice and which presents the Crucified Christ borne on the wings of a Seraph, was realized by the Cracow Stained Glass Studio S. G. Żeleński (Romańczyk participated in the work), thirty years after the creation of the design project; the above stained-glass work is an outstanding example of the Polish Art Nouveau style.