Kazimierz Kolańczyk was one of the best-known Polish 20th century Romanists. He was primarily known as the author of a textbook Roman Law, he did not leave behind many published Romanist works. An analysis of archival materials in the Archive of the Polish Academy of Sciences, branch Poznań, resulted in a discovery of an unpublished paper “The Legal Situation of the Slave in Ancient Rome”, which was prepared and presented in 1980. This article aims to draw attention to the paper unknown to a wider audience and serve as a contribution to research on the Romanist’s achievements.

Kazimierz Kolańczyk był jednym z najbardziej znanych polskich XX wiecznych romanistów. Znany przede wszystkim jako autor podręcznika Prawo rzymskie, nie pozostawił po sobie zbyt wielu ogłoszonych drukiem prac romanistycznych. Analiza materiałów archiwalnych znajdujących się w Archiwum Polskiej Akademii Nauk, oddział w Poznaniu, doprowadziła do odnalezienia niepublikowanego referatu „Sytuacja prawna niewolnika w starożytnym Rzymie”, który został przygotowany i wygłoszony w 1980 roku. Niniejszy artykuł ma na celu zwrócenie uwagi na ten nieznany szerszemu gronu odbiorców referat, a także ma służyć jako przyczynek do badań nad osiągnięciami tego romanisty.