Model spójności społeczno-ekonomicznej Unii Europejskiej. Wnioski dla Polski

Spójność społeczno-ekonomiczna jest fundamentalnym wyzwaniem globalnego kapitalizmu. Sposób jej ujmowania w Strategii Lizbońskiej budzi, zdaniem autora, zastrzeżenia natury teoretycznej i praktycznej. Najważniejszymi słabościami koncepcji spójności społeczno-ekonomicznej Strategii Lizbońskiej są: nadmiar słusznych celów i rozproszenie programowe, instrumentarium realizacji celów społecznych godzące w efektywność ekonomiczną, pomijanie problemu sprzeczności logiki procedur biurokratycznych z logiką działania rynkowych mechanizmów proefektywnościowych, ignorowanie ze względów politycznych i ideologicznych potrzeby deregulacji dla zwiększenia produktywności czynników wytwórczych. Pomimo tych słabości koncepcja spójności społeczno-ekonomicznej UE jest bardziej atrakcyjna dla krajów posocjalistycznych niż wzorzec kapitalizmu globalnego. Słabości Strategii Lizbońskiej mogą zostać ograniczone. W tym celu należy przeorientować jej priorytety w kierunku lepszego zdefiniowania sprawiedliwych nierówności społecznych i zharmonizowania ich z wymaganiami efektywności ekonomicznej. Podstawowymi zadaniami państwa powinno być konsekwentne usuwanie źródeł zniekształconej konkurencji, dobre zdefiniowanie i zabezpieczenie praw konsumentów, przejrzyste zdefiniowanie praw własności i gwarancje ich ochrony, zapewnienie swobody działań przedsiębiorczych i egzekwowanie kontraktów. Tylko takie otoczenie instytucjonalne może sprzyjać strategii rozwoju społeczno-gospodarczego opartej na systematycznym wzroście produktywności, rozwoju kapitału ludzkiego i nowej polityce społecznej sprawiedliwych nierówności społecznych.

Socio-economic coherence is a fundamental challenge for global capitalism. According to the author, the way it was imposed in the Lisbon Strategy, however, voices some reservations about the theoretical and practical nature of that coherence. The major weaknesses of the concept of socio-economic coherence are excessive numbers of accurate goals and scattered programs, the threat that numerous instruments for realizing social goals can affect economic efficiency, avoiding the problem regarding conflicts between logistics of bureaucratic procedures and the logistics of pro-effective mechanisms of activities in the market, and finally ignoring, mainly for political and ideological reasons, the need for deregulation process in order to increase productivity of factors of production. In spite of these drawbacks, the EU concept of socio-economic coherence seems to be more attractive for post-socialist countries rather than the global capitalism. The weaknesses of the Lisbon Strategy can be slightly eliminated. To achieve this, it is necessary to re-direct agenda’s priorities towards a better way of defining the justifiable social inequalities so that they can be harmonized with requirements for the economic efficiency. The fundamental tasks of governments of post-socialist countries should be the consistent elimination of sources of perverse competition, the proper definition and protection of consumers’ rights, clearly defined ownership rights and protection guarantees, ensuring freedom of entrepreneurial activities and the implementation of contracts. Only this kind of institutional environment is favourable to the socioeconomic growth strategy that is based on systematic increase in productivity, development of human capital and new social policy of justifiable social inequalities.