Budżet państwa w obliczu wahań koniunktury gospodarczej na przykładzie gospodarki polskiej

Abstract

Polityka budżetowa oddziałuje na koniunkturę gospodarczą, co w sposób syntetyczny może być ocenione na podstawie wartości mnożnika budżetowego. Szacunki dotyczące jego wysokości są zróżnicowane ze względu na kraj i czas badań, ale przede wszystkim ze względu na przyjęty w analizie model i odniesienie teoretyczne – analizy keynesowskie wskazują z reguły wyższe wartości mnożnika, w porównaniu do ocen neoklasycznych. Wstępna ocena oddziaływania polityki budżetowej na gospodarkę Polski została przeprowadzona na podstawie struktury i wielkości wpływów i wydatków budżetowych, w ujęciu kwartalnym, w okresie od 2000 do 2011 roku. Badane wielkości wskazują występowanie ścisłej zależności między wahaniami koniunktury a wysokością dochodów budżetowych, przy czym zależność ta jest znacznie mniejsza w przypadku podatków bezpośrednich. Może to wskazywać na skuteczność polskiej polityki fiskalnej w ograniczaniu negatywnych skutków wahań koniunktury. W przypadku wydatków z budżetu wykazano, że w ujęciu łącznym istotnie oddziałują one na wielkość produkcji. Przy przyjętym poziomie agregacji wydatków nie udało się jednak wyodrębnić szczegółowych istotnych zależności, oprócz nieoczekiwanej dodatniej relacji między wydatkami na obsługę długu a wahaniami w szeregu PKB. W świetle uzyskanych wyników poszukiwanie zależności mnożnikowej wymaga użycia bardziej rozbudowanego zestawu zmiennych.

Fiscal policy affects the economic situation. It can be synthetically evaluated on the basis of the budget multiplier. Value of this multiplier varies according to country and time but mainly due to the model adopted in the analysis and reference theory – Keynesian analysis shows generally higher values of the multiplier, compared to neoclassical ratings. A preliminary assessment of the impact of fiscal policy on the Polish economy was based on the structure and size of budget revenue and expenditure on a quarterly basis, in the period from 2000 to 2011. The close relation between the fluctuations and the amount of revenue was found out. This relation is relatively small in the case of direct taxes. This may indicate the effectiveness of fiscal policy in reducing the negative effects of economic fluctuations. In case of budget's expenditures the analysis showed that they significantly affect the volume of production. However, it failed to extract specific significant relationships, except an unexpected positive relationship between spending on debt service and fluctuations in the GDP series. In the light of the search results assessment of budget multiplier requires the use of a more comprehensive set of variables.