Galicyjska szkoła ludowa i szkoła powszechna II Rzeczypospolitej – polskie dziedzictwo edukacyjne i kulturowe

Abstract

Informacja o projekcie Projekt „Tradycja szkolnictwa elementarnego autonomicznej Galicji i II Rzeczypospolitej jako element dziedzictwa narodowego” został zrealizowany w ramach programu Ministra Edukacji i Nauki pod nazwą „Nauka dla Społeczeństwa”. Jego zasadniczym celem było uaktualnienie i pogłębienie badań naukowych nad polskim dziedzictwem edukacyjnym, będącym ważnym elementem polskiego dziedzictwa kulturowego, a następnie ich upowszechnienie. Jako polskie dziedzictwo edukacyjne uznane zostało polskie szkolnictwo elementarne (w okresie autonomii w Galicji) oraz szkolnictwo powszechne II Rzeczypospolitej w aspekcie oddziaływań wychowawczych na młodzież i społeczeństwo, mające na celu budowanie tożsamości narodowej i kształtowanie postaw patriotycznych, obywatelskich i propaństwowych. Elementem naukowym projektu są dwie monografie pedagogiczno-historyczne wydane nakładem Wydawnictwa Uniwersytetu Rzeszowskiego – pierwsza zatytułowana „Wychowanie narodowe i patriotyczne w polskich szkołach ludowych w Galicji w latach 1772–1918” (autorzy: Roman Pelczar i Jan Ryś); zaś druga – „Wartości patriotyczne i narodowe w procesie dydaktyczno-wychowawczym w szkołach powszechnych II Rzeczypospolitej” (autorzy: Edmund Juśko i Andrzej Niedojadło). Z kolei komponent popularyzatorski tworzą: wystawa historyczna „Galicyjska szkoła ludowa i szkoła powszechna II Rzeczypospolitej – polskie dziedzictwo edukacyjne i kulturowe” oraz związane z nią wydawnictwo albumowe o tym samym tytule. Ponadto zrealizowany został cykl podcastów z udziałem ekspertów, poświęconych szczegółowym aspektom problematyki będącej przedmiotem projektu. Podcasty są dostępne na platformach podcastowych. Projekt powstał w gronie historyków oświaty i wychowania związanych z Instytutem Pedagogiki Uniwersytetu Rzeszowskiego przy współpracy naukowców z innych krajowych uczelni. Jego problematyka wiąże się z profilem naukowym Zakładu Historii Myśli Pedagogicznej, znajdującego się w strukturze wspomnianego instytutu, a także zainteresowaniami badawczymi i dorobkiem autorów projektu. Impresja historyczna Niniejsza publikacja nie ma charakteru monograficznego i nie jest pełnym wykładem na temat funkcjonowania polskiego szkolnictwa elementarnego w okresie autonomii galicyjskiej oraz II Rzeczypospolitej. Zawiera ona syntetyczne omówienie wybranych zagadnień z tej problematyki wpisujących się w zasadniczy cel omówionego wcześniej projektu, który ukierunkowywał jego przedmiot zainteresowań na „aspekt oddziaływań wychowawczych na młodzież i społeczeństwo, mających na celu budowanie tożsamości narodowej i kształtowanie postaw patriotycznych, obywatelskich i propaństwowych”. Wybrane i zaprezentowane w postaci tekstu oraz autorskiego wyboru materiału ilustracyjnego poszczególne tematy mają układ problemowy. Przedstawione zagadnienia i zjawiska są zawężone do obszaru zaboru austro-węgierskiego, tj. Galicji w okresie autonomicznym, a także lat istnienia niepodległej II Rzeczypospolitej. W związku z tym świadomie pominięty został kontekst pozostałych zaborów. Prezentowane wydawnictwo ma zatem formułę swoistej impresji historycznej. Jego zadaniem jest między innymi upowszechnić wiedzę uzyskaną w ramach komponentu badawczego realizowanego w Instytucie Pedagogiki UR projektu, ale również skłonić wszystkie osoby, które zechcą sięgnąć i zapoznać się z zawartym w nim przekazem słownym i wizualnym, do refleksji na temat tego wyjątkowego polskiego dziedzictwa oświatowego i kulturowego, jakie pozostawiła nam Polakom galicyjska szkoła ludowa i szkoła powszechna II RP.