Spójność społeczna w polityce Unii Europejskiej

Celem artykułu jest przedstawienie w ogólnym zarysie roli polityki społecznej, polityki spójności i wspólnej polityki rolnej we wspieraniu spójności społecznej w Unii Europejskiej. Punktem wyjścia do rozważań jest analiza nierówności społecznych w państwach członkowskich oraz kwestia wpływu wzrostu gospodarczego na spójność społeczną. Europejska polityka społeczna wpływa na spójność społeczną głównie za pośrednictwem harmonizacji prawa pracy. Wprowadziła ona minimalne standardy ochrony prawnej w zakresie szeroko rozumianych warunków zatrudnienia i pracy. Zakres harmonizacji prawa pracy jest jednak ograniczony, nie dotyczy m.in. zwalczania wykluczenia społecznego i modernizacji systemów ochrony socjalnej. Harmonizacja socjalna nie może jednak stanowić przeszkody w utrzymaniu konkurencyjności gospodarki europejskiej, nakładając różnego rodzaju ograniczenia w tworzeniu i rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw, czy wpływając na równowagą finansową państw członkowskich. Nie może również naruszać ich prawa do określania podstawowych zasad ich systemów zabezpieczenia społecznego. Polityka regionalna wpływa na spójność społeczną głównie za pośrednictwem efektów makroekonomicznych funduszy strukturalnych i funduszu spójności. Efekty te są jednak zróżnicowane regionalnie. Oddziaływania wspólnej polityki rolnej dla spójności społecznej są dwuznaczne. Zwiększając dochody rolnicze, polityka ta nie jest w stanie skutecznie zapobiec procesowi różnicowania się dochodowego ludności wiejskiej. Programy wspólnotowe oddziałują na spójność społeczną za pośrednictwem poprawy konkurencyjności gospodarki europejskiej. Realny efekt tych programów jest jednak stosunkowo mały, głównie ze względu na stosunkowo mały ich udział w wydatkach budżetu ogólnego Wspólnot Europejskich. Ponadto projekty finansowane w ramach tych programów muszą charakteryzować się europejską wartością dodaną, która może być zróżnicowana w zależności od państw, regionów i jednostek.

The aim of this article is to present the role of social policy, cohesion policy and common agricultural policy in the context of the EU’s social cohesion policy. More specifically, it analyzes social inequalities amongst the Member States and the impact of economic growth on social cohesion. By and large, the European social policy influences the social cohesion through labour law harmonization. Following this, the minimum standards of fairness into the workplace were introduced. However, the scope of labour law harmonization is limited, in that it does not take into account the measures aimed at elimination of social exclusion and modernization of systems on social protection. However, social harmonization cannot be an obstacle to competitive economy in such a way as to completely limit it by putting constraints on SMEs or by influencing the balance of payment of various countries. Neither can it infringe upon rights to define the basic rules of social protection systems. Regional policy has a great impact on social cohesion, mainly through macroeconomic effects of structural funds and cohesion funds. Effects are, nonetheless, diversified in each region. Given an account of social cohesion, it is said that the influence of common agricultural policy is ambiguous. Namely, by increasing the agricultural income, the policy is not able itself to prevent the process of income differentiation of farmers. In general, common EU programs appear to have an effect on social cohesion through the improvement of competitive economy within the Union. However, little is the real effect when considering these programs. It is caused by relatively low proportion of the EU’s countries spending on them. Additionally, projects funded by common programs are to be characterized by European value added which, in many cases, is different depending on particular country, region or individuals.