Spadek efektywności fiskalnej podatków będących dochodem budżetu państwa na przykładzie podatku od towarów i usług

Abstract

Celem artykułu jest identyfikacja przyczyn znaczącego spadku wpływów z podatku VAT w Polsce w ostatnich latach. Autor zauważa, że co roku wpływy podatkowe są o kilka procent niższe, niż zakłada ustawa budżetowa. Straty budżetu państwa w latach 2008–2012 szacuje się na 90 mld zł, czyli ponad 20 mld zł rocznie. Oznacza to poważne konsekwencje dla stabilizacji finansów publicznych. Autor wymienia następujące przyczyny takiego regresu wpływów podatkowych: stan prawa w Polsce, metody zarządzania podatkiem VAT (nieudolność w wykrywaniu prób uchylania się od podatku), sprzeczne interpretacje podatkowe wydawane przez administrację publiczną, opanowanie procesu tworzenia prawa przez lobbing biznesu branżowego i interesów branżowych. Autor stwierdza, że główną przyczyną destrukcji podatku VAT w Polsce jest proces nowelizacji prawa. Pod naciskiem grup interesów wprowadzane są przepisy, które często legalizują próby uchylania się od opodatkowania. Przykładem takiego działania jest likwidacja sankcji finansowej w 2008 r. Autor podaje kilka przykładów zmian prawa podatkowego wprowadzonych w ostatnich latach, które mają negatywny wpływ na efektywność podatku VAT jako źródła dochodów budżetowych. Jego zdaniem obecny stan prawny powoduje, że dalsze nowelizacje ustawy o podatku VAT są bezcelowe, pogłębiają jedynie istniejący chaos. Optymalnym rozwiązaniem byłoby uchwalenie nowej ustawy. Projekty takich ustaw już istnieją. Potrzebna jest jedynie poważna debata publiczna, która umożliwiałaby wprowadzenie ich w życie.

The purpose of this article is to identify the causes of a significant decline in receipts from VAT in Poland in recent years. The author notes that every year the tax tides are a few percent lower than projected in the Budget Act. The losses of the state budget in 2008–2012 is estimated at 90 billion PLN, more than 20 billion PLN per year. This means serious consequences for the stability of public finances. The author lists the following reasons for the contraction in tax revenues: the state of law in Poland, the methods of managing VAT (inefficiency in detecting attempts of tax evasion), conflicting interpretations issued by the public administration, mastery of the legislative process through lobbying industry business and industry interests. The author states that the main cause of the destruction of VAT in Poland is the process of revising the law. Legislation which often attempts to legalize tax evasion is introduced under pressure from interest groups. An example of such action is to eliminate the financial penalty in 2008. The author gives several examples of tax law changes introduced in recent years, which have a negative impact on the efficiency of VAT as a source of revenue. In his opinion, the current legal status makes further amendments to the VAT law pointless, only deepen the existing chaos. The optimal solution would be to adopt a new law. Projects of such laws already exist. There is only a need for a serious public debate, which would enable them to be implemented.