Etyczne aspekty modernizacji polskiej służby cywilnej w świetle koncepcji New Public Management

Abstract

W opracowaniu podjęto próbę identyfikacji wpływu, wzorowanych na rozwiązaniach innych krajów, reform New Public Management na sposób funkcjonowania korpusu służby cywilnej z punktu widzenia kwestii etycznych. Problem ten ukazano przedstawiając wnioski płynące z literatury przedmiotu, analizy dokumentów wewnętrznych korpusu służby cywilnej i ustawodawstwa w tym zakresie. Dokonana analiza prowadzi do wniosku, że umocnieniu wzorców funkcjonowania służby cywilnej nie sprzyja doraźne konfigurowanie i rekonfigurowanie reguł i instrumentów oraz wdrażanie wyprowadzonych z różnych koncepcji, pozbawionych konceptualnych fundamentów, nieuporządkowanych i fragmentarycznych działań w obszarze modernizacji. Analiza ustawodawstwa wykazała, że problemy w zapewnieniu etycznego wymiaru funkcjonowania współczesnej służby cywilnej w Polsce trwają od okresu międzywojennego. Współcześnie modernizacja w oparciu o założenia New Public Management związane z deregulacją, debiurokratyzacją, prywatyzacją i urynkowieniem usług publicznych prowadzi do „erozji etosu i demontażu autorytetu służby publicznej”. W związku z implementacją złożeń NPM powstaje bowiem ryzyko zdominowania lub pominięcia wartości innych niż skuteczność i ekonomiczność oraz powstania zachowań sprzecznych z ideałem i wartościami służby publicznej. Instrumenty New Public Management, tj. zapewnienie otwartych i konkurencyjnych procedur rekrutacji, doskonalenie usług publicznych, korzystanie z metod oraz technik planowania i zarządzania strategicznego oraz kierowanie w sposób menedżerski przyczyniły się do ukształtowania wizerunku służby cywilnej. Koncepcja NPM uwypukliła istotność zarządzania etycznego w administracji publicznej. Warunkiem uzyskania korzyści w procesie modernizacji jest dostosowywanie instrumentów Nowego Zarządzania Publicznego odpowiadające etosowi służby publicznej.

The study attempts to identify the impact of the New Public Management reforms which are modelled on the solutions of other countries, on the functioning of the civil service from the point of view of the ethical issues. This problem is shown by presenting the conclusions arising from the literature, analysis of internal documents of the civil service and legislation in this area. The analysis leads to the conclusion that the temporary configuration and reconfiguration of rules and instruments as well as implementation derived from a variety of concepts, without conceptual foundations, disordered and fragmented efforts in the area of modernization does not favour strengthening of the civil service practice. Analysis of the legislation has shown that problems of ensuring ethical dimension to the work of contemporary civil service in Poland dates back to the interwar period. Today, modernization based on assumptions New Public Management associated with deregulation, limiting bureaucracy, privatization and marketization of public services leads to an "erosion of the ethos and the dismantling of the authority of public service". The process of the implementation of NPM creates a risk of domination or omissions of values other than effectiveness and efficiency, and the creation of behaviour contrary to the ideal models and values of public service. New Public Management instruments i.e. Ensuring open and competitive recruitment procedures, improving public services, the use of methods and techniques of strategic planning as well as managerial management contributed to shape the image of the civil service. NPM concept highlighted the importance of ethical management in public administration. In order to obtain the benefits of the process of modernization there needs to be adjustment of the instruments of the New Public Management corresponding to the ethos of public service.