Roman Ingarden’s Spaces of the Word. Part 2

Abstract

The article delves into the literary oeuvre of Roman Ingarden, the prominent Polish phenomenologist, philosopher, aesthetician and literary theorist. While his scholarly contributions are globally acknowledged, his literary output, in stark contrast, remains largely undiscovered, archived within the confines of his family collection, with only sporadic references in dispersed texts. Intriguingly, some portions of his literary creations were purportedly prepared for publication by the author himself. This corpus of work, primarily comprising poetry but also prose, drama and autobiographical writings, unveils not only Ingarden’s artistic predilections – ranging from thematic and stylistic inclinations to genre preferences and rhythmic patterns, exhibiting clear affiliations with Young Poland’s poetry – but also provides insight into the implicit conception of subjectivity embedded in his poetic compositions. This nuanced understanding significantly supplements and reinforces the overtly articulated notion of subjectivity present in his writings addressing Edmund Husserl’s philosophy. Additionally, Ingarden’s poetic works, when juxtaposed with the poetry of his contemporaries – such as Kazimierz Twardowski, Stefania Skwarczyńska, Maria Dłuska, Roman Jakobson and Victor Shklovsky – assumes a pivotal role as an artifact, offering a lens through which to comprehend the prevailing cultural milieu of the epoch. Simultaneously, it provokes the question of why outstanding innovators in literary studies exhibited an intriguing conservatism in their own literary endeavours.

Artykuł podejmuje próbę analizy dokonań pozafilozoficznych i pozaliteraturoznawczych Romana Ingardena. Te ostatnie, powszechnie znane, nie wyczerpuje jego pisarstwa. W rodzinnym archiwum zachowały się kajety z wierszami, fragmenty prozy i dramatu, a z innych źródeł wiemy także o przekładach z poezji niemieckiej i staraniach ich publikację. W części pierwszej artykułu dorobek ten został szczegółowo omówiony i zilustrowany licznymi przykładami. W drugiej autorka stawia tezę o zakorzenieniu pisarstwa Ingardena w literaturze i krytyce literackiej Młodej Polski. Wskazuje, że można je czytać jako wpisaną w poezję i młodzieńczy dziennik intymny konceptualizację podmiotowości, radykalnie odmienną niż Husserlowska i niejako wyprzedzającą przyszłe polemiki w tej sprawie z twórcą fenomenologii. Finalnie sytuuje dokonania poetyckie Ingardena w kontekście pisarstwa innych wybitnych literaturoznawców międzywojennych, by zasygnalizować problem: jak wytłumaczyć, że nowatorzy w polu nauki wykazywali zastanawiającą archaiczność w polu sztuki.