POJĘCIE WŁASNOŚCI W DEBACIE PRZED UCHWALENIEM KONSTYTUCJI Z 17 MARCA 1921 R.

Abstract

Artykuł porusza problem ukształtowania prawa własności w toku prac nad Konstytucją marcową. Główną osią artykułu są rozważania nad modelami własności zawartymi w projektach przedstawionych Sejmowi Ustawodawczemu oraz koncepcjach wnoszonych przez stronnictwa polityczne w debacie konstytucyjnej. Publikacja opisuje koncepcje prawa własności, dzieląc je na trzy najważniejsze, które wykrystalizowały się w toku prac nad Konstytucją marcową. Pierwsza związana jest z pracami rządu, przyjmuje rozwiązania nawiązujące do myśli oświeceniowej, zakłada nietykalność własności oraz ograniczone możliwości wywłaszczenia. Druga, związana ze stronnictwami ludowymi oraz działalnością W. Wakara, również odwołuje się do koncepcji liberalnej, jednak akcentuje rolę ziemi uprawnej jako „warsztatu odwiecznego pracy polskiej”. Przedstawiony przez partie chłopskie model miał w pierwszym rzędzie zabezpieczyć wykonanie reformy rolnej. Trzecia, przedstawiona przez socjalistów, którzy głosili potrzebę nacjonalizacji gospodarki, a także zabezpieczenia interesów ludzi pracy, podkreślała że, państwo zmierza ku nowym formom wytwórczości i życia społecznego, więc powinno to zostać uwidocznione w formułach i instytucjach konstytucyjnych. Artykuł prezentuje również dokonania Komisji Konstytucyjnej Sejmu Ustawodawczego powołanej do przedstawienia ostatecznego projektu. Analizuje modele prawa własności, które wywarły największy wpływ na prace Komisji. Przedstawia też podstawowe poglądy stronnictw politycznych na kwestię własności zaprezentowane podczas debaty sejmowej.