Stagnacja czy ewolucja? Systemy polityczne państw arabskich po Arabskiej Wiośnie Ludów – uwagi ogólne

Abstract

Arabska Wiosna była jednym z najważniejszych wydarzeń na Bliskim Wschodzie w XXI w. Masowe protesty obaliły długoletnich przywódców państw arabskich lub wymogły na władzach pewne reformy. Zachód oczekiwał, że wydarzenia te przyczynią się do demokratyzacji tego regionu świata, jednak dekadę po Arabskiej Wiośnie jej bilans wydaje się tragiczny. Procesy demokratyzacyjne nie spełniły pokładanych w nich nadziei, a w kilku państwach doszło do krwawych konfliktów, które trwają do dziś. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie zmian, które wbrew powszechnej opinii zaszły w systemach politycznych państw arabskich po Arabskiej Wiośnie, a które świadczą o ewolucji tych systemów. Autorka, wychodząc od analizy instytucji państwa na Bliskim Wschodzie od czasów klasycznych do współczesności, ukazuje sposób pojmowania państwa w świecie arabskim, a także różne jego modele wyróżnione na podstawie stylu rządzenia. Pokazuje również zależność pomiędzy przebiegiem Arabskiej Wiosny oraz zachodzącymi później przemianami a rodzajem utrzymywanego reżimu. Tak przeprowadzona analiza ma za zadanie pokazać, że ewolucja systemu politycznego dokonała się w każdym z państw arabskich, jednak ze względu na uwarunkowania kulturowe i historyczne ma odmienny charakter od oczekiwanych przez Zachód przemian demokratycznych.

The Arab Spring was one of the most important events that took place in the Middle East in the 21st century. Massive protests overthrew the longtime leaders of Arab states or forced some reforms on the authorities. The West expected this event to contribute to the democratization of this region of the world, but a decade after the Arab Spring, its outcome seems to be tragic. The aim of this article is to present the changes that, contrary to popular opinion, occurred in the political systems of Arab states after the Arab Spring, and which testify to the evolution of these systems. The author, starting with a diachronic analysis of state institutions in the Middle East from classical times to the present day, shows the way of understanding the state in the Arab world, as well as its various models distinguished on the basis of the style of government. It also presents the relationship between the course of the Arab Spring and the transformations that followed, and the type of regime exercised. The analysis carried out in this way is intended to show that the evolution of the political system took place in each of the Arab states, but due to cultural and historical conditions it has a different character from the democratic transformations expected by the West.