Efekt odwrócenia –przypadek polskiego systemu edukacji

Abstract

Celem artykułu jest przedstawienie przemian jakie nastąpiły w ostatnich dekadach w systemie edukacyjnym w Polsce. Boom edukacyjny, umasowienie edukacji wyższej przy niewielkim zapotrzebowaniu na specjalistów w gospodarce doprowadziły w ostatnich latach do inflacji dyplomów. Analizy wykazały, iż zmniejsza się stopa zwrotów z wyższego wykształcenia, rośnie bezrobocie wśród absolwentów studiów oraz zmniejsza się wpływ wykształcenia na zajmowanie pozycji zawodowej. Osłabienie wpływu dyplomu na status zawodowy jest widoczne wśród absolwentów z niższym statusem mniej renomowanych uczelni. Skutkiem pogarszającej się sytuacji młodzieży na rynku pracy są obniżone aspiracje edukacyjne wśród ostatnich roczników maturzystów. Negatywne skutki umasowienia edukacji najbardziej są widoczne wśród młodzieży z niskim statusem, która w obliczu przeedukowania społeczeństwa wycofuje się ze starań o uzyskanie dyplomów wyższej uczelni. Głównym problemem wynikającym z niezamierzonych konsekwencji zmian edukacyjnych jest wzrost nierówności społecznych.

The aim of the article is to present the transformations which occurred in the recent decades in the Polish education system. Education boom, ‘massification’ of university education with little demand for specialists in economy led to inflation of diplomas in the recent years. Analyses showed that return rate on university education decreased, unemployment of university graduates grew and the impact of education on professional position diminished. The weakened impact of diploma on professional status is visible among graduates with lower status of less prestigious schools. The result of deteriorating situation of youth on the labour market are lower education aspirations among students of the final years of secondary schools. Negative effects of massification of education are particularly visible in youths with low status, who in the face of re-education of the society, withdraw from attempts to achieve the university diploma. The main problem resulting from unintended education changes is an increase insocialinequalities.