Podstawy ideowe władzy kościelnej i władzy świeckiej w myśli Grzegorza VII – analiza wybranych fragmentów pism z papieskiego regestru

Abstract

Wiek XI był czasem przełomowym w historii Kościoła łacińskiego. Wewnętrzna potrzeba reform i moralnej naprawy doprowadziła do wielu zmian w strukturach Kościoła i jego hierarchii. Ponieważ główną siłą, która przeprowadzała reformy wewnątrzkościelne, było papiestwo, a także kręgi duchowieństwa z nim związane, jego pozycja w relacjach z innymi biskupstwami znacznie się wzmocniła. Mimo że okres religijnych reform i wzrostu znaczenia Stolicy Apostolskiej trwał od pontyfikatu Leona IX, to Grzegorz VII jest uważany za najwybitniejszego przedstawiciela tego czasu w historii Kościoła. Właśnie od jego imienia okres zmian został nazwany „reformą gregoriańską”. Dzięki szczęśliwemu przetrwaniu do naszych czasów regestru tegoż papieża w dużej mierze można poznać jego pogląd na kwestię podstaw ideowych władzy duchowej i świeckiej. Najbardziej klarownym źródłem do ich poznania jest notatka Dictatus pape, którą uzupełniają wybrane listy Grzegorza VII wysłane do świeckich monarchów. Poglądy papieża na charakter władzy biskupa Rzymu można uznać za radykalne – widział on swój urząd jako nadrzędną władzę nie tylko nad całym duchowieństwem, ale także nad władcami świeckimi.

The 11th century was a turning point in the history of the Latin Church. The internal need for reform and a moral renewal led to many changes in church structures and hierarchies. Due to the fact that the main force that carried out the reforms in the Church was the papacy, and its associated clergy , its position in relation to other bishoprics was significantly strengthened. Despite the fact that the period of religious reform and the growing importance of the Holy See lasted from the pontificate of Leo IX, Gregory VII is recognized as the most outstanding figure of that time in the history of the Church. It was after him that this time of changes in the Church was named the "Gregorian reform". Thanks to the fortunate survival of the register of Gregory VII, his views on the question of the ideological foundations of the spiritual and secular power are accessible even today. The most enlightening source is the note Dictatus pape, which is complemented by selected letters from Gregory VII addressed to secular monarchs. Gregory’s views on the nature of the authority of the bishop of Rome can be considered radical - he saw it to be the supreme power not only over the entire clergy but also over secular rulers.