Gospodarka zaczyna się w rodzinie – kondycja rodziny a rozwój społeczno-gospodarczy

Celem rozważań podjętych w artykule jest ukazanie powiązań oraz przedstawienie badań, które potwierdzają zasadniczy wpływ rodziny na system gospodarczy. Rodzina jest tu rozumiana jako podstawowa instytucja i grupa zarazem, która gwarantuje realizację wielowymiarowego procesu reprodukcji społecznej – począwszy od jej wymiaru demograficznego, przez socjalizacyjny, aż po ekonomiczny. Z tego względu, system gospodarczy – choć często w ekonomii postrzegany jako sfera odrębna od rodziny i prowadzonego przez nią gospodarstwa domowego – de facto istnieje, funkcjonuje i może rozwijać się tylko wówczas, gdy rodziny w obrębie społeczeństwa podejmują i realizują wspomniane wcześniej role. Od tego, z kolei, w jaki sposób to czynią, zależy czy uczestnikami systemu gospodarczego stanie się po pierwsze, odpowiednia (i wystarczająca) liczba przedsiębiorców, pracowników i konsumentów, którzy – po drugie – będą odpowiednio wyposażeni w umiejętności społeczne (miękkie) oraz wiedzę. Zgromadzone w artykule wyniki badań wskazują wyraźnie, że występujące i postępujące, szczególnie w obrębie cywilizacji zachodniej, procesy dekompozycji małżeństwa i rodziny istotnie oddziałują na kondycję gospodarki. Okazuje się bowiem, że z jednej strony rosnący odsetek rozwodów i związany z tym zjawiskiem rozpad rodzin, a z drugiej malejąca liczba małżeństw, wzrost liczby przypadków kohabitacji oraz urodzeń pozamałżeńskich mają istotny wpływ na jakość socjalizacji dzieci i młodzieży. Okazuje się bowiem, jak wskazują m.in. badania Jamesa J. Heckmana, że najbardziej efektywnym pod względem rozwoju umiejętności miękkich (non-cognitive skills) oraz osiągnieć edukacyjnych środowiskiem jest trwała i pełna rodzina. Rekomendacje i wnioski zawarte w artykule zwracają uwagę na znaczenie świadomości powyżej ukazanych zależności nie tylko dla polityki społecznej (i rodzinnej w jej obrębie), ale także dla tworzenia i realizowania polityki gospodarczej.

The purpose of this article is to present the links and research that confirm the family’s vital influence on the economic system. The family is understood here as a basic institution and a group that simultaneously guarantees the realization of the multidimensional process of social reproduction – from its demographic dimension, through socialization to economic. For this reason, the economic system – although often seen in economics as a separate sphere from the family and the household it manages – in fact exists, functions and develops only when families within the society take and perform the aforementioned roles. How they do it influences whether the economic system receives appropriate (and sufficient) number of entrepreneurs, workers and consumers who are adequately equipped with social skills (soft skills) and knowledge. The results of the research presented in the paper show clearly that the processes of decomposition of marriage and family occurring and progressing, especially within Western civilization, significantly affect the condition of the economy. It turns out that, on the one hand, the increasing proportion of divorces and the related disintegration of families and, on the other hand, the declining number of marriages, the increase in cohabitation and extramarital births have a significant impact on the quality of socialization of children and adolescents. It turns out – as shown, among others. by James J. Heckman’s research – that the most effective in terms of development of non-cognitive skills and educational achievements is a stable and intact family. The recommendations and conclusions of this paper draw attention to the importance of awareness of the presented influences not only for social policy, but also for creating and implementing economic policy.