Twórczość patriotyczna Władysława Grodeckiego Aspekty kulturowo-językowe

Abstract

Rozprawa stanowi językowo-kulturową analizę twórczości patriotycznej krakowskiego podróżnika Władysława Grodeckiego (1942-2018). Praca obejmuje sześć rozdziałów. W pierwszym rozdziale, zatytułowanym „Wartościowanie w języku i kulturze”, omówiono podstawy metodologiczne aksjolingwistyki oraz językowe narzędzia aksjologizacji. W drugim rozdziale nakreślono sylwetkę Władysława Grodeckiego oraz zaprezentowane największe osiągnięcia podróżnicze oraz najważniejsze nagrody i odznaczenia, które Grodecki otrzymywał za swoją działalność patriotyczną. Trzeci rozdział prezentuje cel pracy, metodologię badań i materiał badawczy. Korpus składa się z artykułów prasowych oraz tekstów z autorskiej strony internetowej. Kolejny rozdział to „Tematyka twórczości publicystycznej Władysława Grodeckiego”. Analiza twórczości Władysława Grodeckiego podzielona została na dwie części: kulturową oraz językową. Analiza kulturowa obejmuje następujące zagadnienia: patriotyzm; piękno polskiej historii i jej zabytków; wzorce do naśladowania; rola religii i kult Jana Pawła II; losy Polaków za granicą; kręgi emotywne oraz wizerunek Polski i Polaków za granicą. Druga część analizy rozprawy nosi tytuł „Językowa analiza twórczości patriotycznej Władysława Grodeckiego”. Ukazane w nim zostały zabiegi wartościowania stosowane przez Grodeckiego na trzech różnych płaszczyznach: na poziomie aktów mowy, leksyki oraz poprzez wykorzystanie środków stylistycznych.

The aim of this dissertation is to carry out a cultural and linguistic analysis of the texts written and published by the Polish traveler and journalist Władysław Grodecki (1942-2018). The analysis of the material is made with the use of the tools of linguistics, including axiolinguistics as well pragmalinguistics and the theory of speech acts. The task undertaken by the author is to investigate the means of valuating political views, human achievements and behavior through language in Grodecki‘s journalism. Particular attention is paid to the pragmatic analysis of language, including the theory of speech acts for approval and disapproval, praise and self-praise, thanksgiving, condolences, advice, suggestion and requests. The work examines also vocabulary expressing positive and negative emotions as well as a number of rhetorical devices. Most used figures of speech are similes, repetitions, synecdoches, hyperboles, rhetorical questions and literary references. Moreover, particular attention is paid to the great number and diversity of metaphors. The analysis covers over two hundred and fifty representative texts of the Polish traveler, published in 1994-2018 as well as texts from his webpage. The analysis of the material leads us to the conclusion that one of the most important values for Grodecki was patriotism.