Problem zła w twórczości eseistycznej Czesława Miłosza

Abstract

Niniejsza praca jest próbą ukazania wybranych aspektów problemu zła w twórczości eseistycznej Czesława Miłosza, który stawia pytanie o jego przyczyny, formy i skutki. Odpowiedzi szuka u mistyków i w filozofii. I rozdział pracy poświęcony jest wybranym nazwiskom, które wywarły ogromny wpływ na poglądy pisarza. Są wśród nich są: Swedenborg, Boehme, Blake, Szestow, Bierdiajew, Simone Weil i daleki kuzyna poety - Oskar Miłosz. II rozdział poświęcony został Naturze w eseistycznym dorobku Miłosza. Poeta podgląda Naturę z nieufnością. Za jej pięknem ukrywa się wzajemne pożeranie się. Sceneria walki w przyrodzie przypomina świat ludzki, który oparty jest na nieustannych wojnach i konfliktach. Natura jest piękna i godna ekstatycznego zachwytu, a jednocześnie wzbudza sprzeciw i odrazę. III rozdział dotyczy człowieka i jego kondycji w refleksji filozoficznej polskiego noblisty. Miłosz ukazuje zmagania człowieka z własnym byciem. Świadomość skończoności staje się inspiracją do twórczości. Poeta pokazuje kondycję człowieka po Upadku. IV rozdział dotyczy historiozofii Miłosza, wskazującej na realność obecności zła w przestrzeni politycznej i historycznej: totalitaryzmy, wojny i innych katastrofy historyczne. Te refleksje poety o Historii są zawsze związane z grzechem i nadzieją Zbawienia.

This dissertation is an attempt to present the problem of evil in Miłosz's writing. He raises a fundamental question about the reasons, forms and consequenses of evil. He is looking for the answer referring to mystics and philosophers.

The first chapter is devoted to people who influenced Miłosz: Swedenborg, Boehme, Blake, Szestow, Bierdiajew, Simone Weil and the author’s distant cousin - Oskar Miłosz.

The second chapter describes the issue of Nature in Miłosz's essays. He observes it with distrust. Its beauty hides never-ending devouring of each other and it resembles the world of humans that is founded on constant wars and conflicts. Nature is beautiful and worth ecstatic admiration but also evokes disgust and objections.

The third chapter describes a human being and its condition from a philosophical point of view of the writer. He stresses some kind of guilt, which he has to cope with, and which applies to his existence. Awareness of his finiteness becomes an inspiration for him. Miłosz shows human's condition after its Fall.

The fourth chapter concerns Miłosz's historiosophy which shows the presence of evil in politics and history: totalitarianism, wars or other historical catastrophies. His reflexions on history are connected with a sin and the hope for Salvation.