Słownictwo nazywające człowieka i jego świat w filmach animowanych

Celem pracy jest analiza języka filmów animowanych, emitowanych na kanale Teletoon+. Kanał ten cieszy się wielką popularnością, zarówno wśród najmłodszych telewidzów, jak i wśród uczniów szkoły podstawowej. Jak wiadomo, jest to ta grupa odbiorców, u których kompetencja językowa dopiero się kształtuje. Należy więc oczekiwad, iż język bajek dla dzieci będzie szczególnie staranny i stanie się wzorem do naśladowania. Nawet pobieżna analiza języka większości filmów animowanych pozwala stwierdzid, że autorzy dialogów, nie tylko polskich, na pierwszym miejscu stawiają zabawę, której często nie potrafią pogodzid z edukacją. Język bohaterów analizowanych bajek jest pełen inwektyw, określeń pejoratywnych i służy deprecjonowaniu odbiorcy. Celowość użycia takiego słownictwa jest szczególnie istotna. Stanowi bowiem główny element humorystyczny w prezentowanych serialach animowanych. Spostrzeżenia te stały się inspiracją do przeprowadzenia dokładniejszej analizy języka kreskówek, przeznaczonych dla najmłodszych telewidzów. W analizowanych serialach animowanych najliczniejszą grupę nazw stanowią określenia, które wskazują na cechy fizyczne, psychiczne, umysłowe i charakterologiczne człowieka. Leksemy i związki nazywające wymienione cechy są nacechowane negatywnie. Oceniany jest zarówno wzrost, waga, uroda, brzydota, sprawność fizyczna, jak również wiek i płeć. Wyrazy nazywające człowieka ze względu na cechy psychiczne i umysłowe informują głównie o sprawności psychicznej. W filmach poddanych badaniom pozytywnie wartościuje się inteligencję, zaś piętnuje nieudolność, bezmyślność i niezrównoważenie psychiczne. Z kolei nazwy określające człowieka ze względu na cechy charakterologiczne, usposobienie informują przede wszystkim o sposobie bycia i cechach charakteru człowieka. W analizowanych kreskówkach pozytywnie ocenia się wytrzymałość, spryt, swobodę bycia, poczucie humoru czy powodzenie w życiu. Z kolei negatywnie wartościuje się m.in. niezaradność, zarozumialstwo, chytrość, niechlujstwo, promowanie siebie. Przeprowadzona analiza słownictwa filmów animowanych wskazuje, że niezbędne jest wprowadzenie edukacji medialnej dzieci i młodzieży. Pozwoli ona właściwie odbierać zachowania bohaterów, pomoże w dokonywaniu słusznych ocen.

The aim of this paper is to analyze the language used in animated cartoons broadcasted on Teletoon+ channel. This channel gained popularity among the youngest viewers as well as primary school students. As is well known, it is a group of viewers the language competence of which is continuously forming. Therefore, one should expect that the language of cartoons will be neat and become an example to follow. Even superficial analysis of the language of most animated cartoons leads to a conclusion that the authors of dialogues, not only Polish ones, put fun in the first place, which most often cannot be reconciled with education. The language of analyzed cartoon characters is full of invective, pejorative terms and aims at depreciating the viewer. The purpose of using such a language is particularly important. It constitutes the main humour element in the presented cartoons. Such observations became the inspiration to conduct a more thorough analysis of the language of animated cartoons designed for the youngest viewers. In the analyzed cartoons, the most numerous group of terms are those which refer to physical, psychical, mental and characterological features. Lexemes and phrases referring to the enumerated features are of negative value. Height, weight, beauty, ugliness, fitness as well as age and sex are evaluated. In the analyzed films, intelligence is positively valued, unlike incompetence, thoughtlessness and mental instability. On the other hand, the terms referring to a man in terms of characterological features, temper provide information mainly about one’s way of being and personality. In the analyzed cartoons, endurance, cleverness, being at ease, sense of humour and life success are evaluated positively. Helplessness, conceitedness, lack of generosity, shabbiness and self-promoting are evaluated negatively. The conducted analysis indicates that introducing media literacy for children and youth is necessary. It will allow for appropriate evaluation and interpretation of characters’ behaviour.