Lusatian culture in the Lublin region – history and state of research

Abstract

The article presents the history of acquisition of sources for the research on the Lusatian culture in the Lublin region. It also names key issues arising from the state of research of available materials. Also, links with neighbouring cultural groups are stressed, and attention is drawn to the discontinuity in the development of the culture between the Bronze and Early Iron Age.

Mimo długotrwałego pozyskiwania źródeł, stan rozpoznania problematyki kultury łużyckiej na Lubelszczyźnie był do niedawna wysoce niezadowalający. W chwili obecnej dysponujemy wiedzą o blisko 4500 stanowiskach. Możemy też dość szczegółowo opisać tę formację i wyodrębnić „zwrotne” momenty w jej rozwoju. W epoce brązu kultura łużycka ma charakter typowo popielnicowy, zaś we wczesnej epoce żelaza na kilku stanowiskach pojawiają się wielkie groby skrzyniowe, zawierające szczątki kilku zmarłych, palonych „in situ”. Te wielkie konstrukcje znajdują swoje odpowiedniki na wschodzie Europy. Zarówno w epoce brązu jak i we wczesnej epoce żelaza łużyckie cmentarzyska na Lubelszczyźnie charakteryzują ciekawe układy przestrzenne. Osady i zagadnienia osadnicze nie są dobrze rozpoznane. Na kilku stanowiskach kultury łużyckiej wystąpiły prostokątne budowle o konstrukcji słupowej. Znane są również obiekty gospodarcze: jamy zasobowe, paleniska, studnie. W ostatnich latach na Lubelszczyźnie znacznie powiększył się zasób wyrobów metalowych: brązowych i żelaznych. Niektóre z nich wystąpiły w zespołach – skarbach o interesującym składzie. Charakterystyczną cechą kultury łużyckiej na Lubelszczyźnie jest wyspecjalizowane krzemieniarstwo wykorzystujące złoża krzemieni szarych nad Wisłą. W materiałach kultury łużyckiej na Lubelszczyźnie widać wyraźne powiązania m.in. z kulturą trzciniecką, Gáva, wysocką, pól popielnicowych, czarnoleską, oraz formacjami wywodzącymi się ze wschodu Europy.