Koszty systemu gospodarki odpadami komunalnymi w gminach w ujęciu procesowym

Niniejszy artykuł ma na celu identyfikację procesów wchodzących w skład gospodarki odpadami komunalnymi w gminach oraz określenie ich kosztochłonności. Badaniom poddano 40 losowo wybranych gmin województwa podlaskiego, które zapewniają reprezentatywność dla tego regionu. Do ich przeprowadzenia wykorzystano następujące metody badawcze: studia literatury przedmiotu, analizę aktów prawa krajowego i miejscowego oraz analizy sprawozdań z wykonania budżetu za 2019 rok. Ponadto do określenia poziomu oddziaływania zmiennych objaśniających, czyli kosztów przypisanych procesom systemu gospodarki odpadami komunalnymi na zmienną objaśnianą, czyli całkowite koszty systemu gospodarki odpadami komunalnymi, wykorzystano metodę regresji wielorakiej. Z przeprowadzonych badań wynika, że system gospodarki odpadami komunalnymi w ujęciu procesowym obejmuje siedem procesów, na które składają się: ustalenie ram prawnych funkcjonowania systemu, wyposażenie w infrastrukturę techniczną, określenie sposobu finansowania usługi, wybór wykonawcy usługi, odbiór i transport odpadów komunalnych, zagospodarowanie odpadów komunalnych, jak również kontrola i monitorowanie systemu. Na podstawie analizy sprawozdań z wykonania budżetu 40 gmin województwa podlaskiego ustalono, że najwyższymi kosztami systemu gospodarki odpadami komunalnymi cechują się gminy miejskie i miasta na prawach powiatu, a najniższymi gminy wiejskie, podczas gdy najwyższy poziom kosztów per capita odnotowano w gminach miejsko-wiejskich. Ponadto zastosowanie analizy regresji wielorakiej pozwoliło ustalić, że procesy 5 i 6 – odbiór i transport odpadów komunalnych, jak również ich zagospodarowanie, są najbardziej kosztochłonne i jednocześnie determinują wysokość całkowitych kosztów systemu gospodarki odpadami komunalnymi.

The aim of this article is to identify the processes involved in the management of municipal waste in communes and to determine their cost-intensity. The research was carried out on 40 randomly selected communes of the Podlaskie voivodeship, which ensure the representativeness for this region. The following research methods were used: studies of the literature on the subject, analysis of national and local legal acts, and analysis of reports on the implementation of the budget for 2019. In addition, the multiple regression method was used to determine the level of influence of the explanatory variables (costs attributed to the processes of the municipal waste management system) on the explained variable (total costs of the municipal waste management system). The research shows that in a process approach, this system includes seven processes: establishing the legal framework for the system’s operation; providing the technical infrastructure; determining the method of financing the service; selecting the service contractor; collecting and transporting municipal waste; managing municipal waste; as well as controlling and monitoring the system. The analysis of the budget execution reports of 40 communes in the Podlaskie voivodeship shows that the municipal waste management systems generating the highest costs are in municipalities and cities with poviat rights and the lowest in rural communes, while the highest level of costs per capita are in urban-rural communes. Moreover, a multiple regression analysis determined that processes 5 and 6 – collection and transport of municipal waste – as well as its management, are the most cost-intensive and also determine the total system costs.