Model badania podmiotowej sfery kultury współczesnej

Abstract

Artykuł zmierza do wyznaczenia modelu badania podmiotowej sfery kultury współczesnej. Dla ustalenia podstaw metodologicznych modelu zostały wykorzystane, zaprezentowane, porównywane, a nawet krytycznie ocenione ważniejsze teorie człowieka (biologistyczna, personalizm liberalistyczny i relacjonistyczny, personalizm tomistyczny – metafizyczny, wojtylański w ramach tzw. antropologii adekwatnej i trynitarny). Celem owej konfrontacji jest wybór teorii ujmującej ontologiczną i aksjologiczną głębię człowieka w sposób zupełny, teorii, która byłaby zarazem zdolna objąć procedurą badawczą wszelkie możliwe wersje podmiotu w różnych sferach kultury współczesnej (w nauce, nurtach ideowych, twórczości). Chodzi o to, aby żaden wariant kulturowego podmiotu nie znalazł się poza badawczym zasięgiem modelu. W największym stopniu warunki te spełnia personalizm trynitarny. Inne teorie i personalizmy w badawczej diagnozie wielorakich podmiotów kultury współczesnej mogą okazać się niewystarczające. Teoria Trójcy Świętej jako podstawa modelu traktowana jest w artykule niekonfesyjnie, wyłącznie w zastosowaniu do metodologii badań osoby ludzkiej.

The aim of this paper is to establish a model for researching the subjective sphere of contemporary culture. In order to establish the methodological foundations of the model, some of the most important theories of man (biologistic, liberal and relationalistic personalism, Thomistic and metaphysical personalism, as well as Wojtyla within the so-called ”adequate anthropology” and Trinitarian personalism) have been used, presented, compared, and even critically evaluated. The aim of this confrontation is to choose a theory that fully grasps the ontological and axiological depth of man, a theory that could also encompass the research procedure with all the possible versions of the subject in various spheres of contemporary culture: science, ideological trends, and creativity. The point is that no variant of the cultural subject should fall outside the research range of the model. These conditions are met to the greatest extent by Trinitarian personalism. Other theories and personalisms in the research diagnosis of multiple subjects of contemporary culture may turn out to be insufficient. The theory of the Holy Trinity as the basis of the model is treated in the paper in a non-confessional manner, that is, only when applied to the methodology of researching the human being.