Zjawisko inflacji a polityka pieniężna w Polsce ostatnich lat

Abstract

Celem artykułu jest przeanalizowanie problemu inflacji i reakcji na nią w sytuacji gospodarczej, w jakiej znalazła się Polska w ostatnich latach. Autor po pierwsze podejmuje podstawową kwestię definicji inflacji. Wskazuje, że inflacja jest to proces zmian cen. Powszechnie jednak błędnie identyfikuje się inflację z miarą jej rocznych skutków. W efekcie, w sytuacji gdy od kilku miesięcy ceny nie zmieniają się, czyli w myśl tej definicji nie ma inflacji, ale jednocześnie ceny te są wyższe niż 12 miesięcy wcześniej, w wyniku czego roczny wskaźnik wynosi kilka procent, mówi się, że inflacja jest wciąż wysoka. Autor podkreśla, że powszechny błąd metodologiczny polega na tym, że mylone jest zjawisko z miarą tego zjawiska, a ściślej biorąc z miarą rocznych jego skutków. To nie tylko podsyca oczekiwania inflacyjne, ale może prowadzić do forsowania zbyt restrykcyjnej polityki pieniężnej. Na prostym przykładzie autor pokazuje, że polityka pieniężna nie może kierować się wskazaniami miary inflacji, której wartość zależy od tego, co działo się z cenami rok wcześniej, powinna kierować się obserwacją zmian miary miesięcznej i ocenami jej kształtowania się w przyszłości. Autor wskazuje, że przyczyny inflacji są zarówno podażowe i popytowe, zewnętrzne i wewnętrzne. Podkreśla, że bank centralny nie ma wpływu na inflację, gdy przyczyny są zewnętrzne i mają charakter podażowy, wynikają ze wzrostu zewnętrznych kosztów, jak i nie ma wpływu także wtedy, gdy przyczyny popytowe mają charakter zewnętrzny, zwracając uwagę na to, że w Polsce istotne znaczenie miał przyrost popytu w wyniku napływu z Ukrainy ludności, a w efekcie i popytu. Autor przypomina, że bank centralny swą polityką pieniężną oddziałuje bezpośrednio na rynek pieniężny i może efektywnie zredukować inflację wtedy, gdy jej przyczyną jest ekspansja kredytu i skutkiem tego nadmierny wzrost popytu – wtedy zaostrzenie polityki pieniężnej ma na celu zredukowanie tej ekspansji kredytowej. Wykorzystując dane statystyczne pokazuje, że nadmiernej ekspansji kredytu nie było, zasób pieniądza po krótkotrwałym wzroście w początkach pandemii powracał do wartości sprzed pandemicznego kryzysu, a kredyty i należności w relacji do PKB zmniejszały się, w wyniku czego pole oddziaływania polityki pieniężnej zawężało się, co nie dawało podstaw do jej zaostrzania, co sugerowano w publicystyce ekonomicznej – zwłaszcza przy utrzymywaniu się wysokiej nadpłynności sektora bankowego. Autor podkreślił, że w polityce pieniężnej trzeba mieć na uwadze to, że siły i stabilności pieniądza nie zbuduje się przez osłabianie i destabilizację gospodarki.

The aim of the article is to analyse the problem of inflation and the reaction to it in the economic situation in which Poland has found itself in recent years. The author first addresses the fundamental issue of defining inflation. He indicates that inflation is a process of price changes. However, inflation is commonly misidentified as a measure of its annual effects. As a result, in a situation where prices have not changed for several months – according to this definition, there is no inflation – yet prices are higher than 12 months earlier, resulting in an annual rate of several percent, it is said that inflation is still high. The author emphasizes that a common methodological error consists in confusing a phenomenon with its measure, or more precisely, with the measure of its annual effects. This not only fuels inflation expectations, but may lead to excessively restrictive monetary policy. Using a simple example, the author shows that monetary policy cannot be guided by the indications of the inflation measure, the value of which depends on what happened to prices a year earlier, but should be guided by the observation of changes in the monthly measure and assessments of its future developments. The author indicates that the causes of inflation are both supply and demand, external and internal. He emphasises that the central bank has no influence on inflation when the causes are external and supply-related, resulting from an increase in external costs. He also highlights that the central bank has no influence when external demand causes inflation. He draws attention to the fact that in Poland, what was important, was the increase in demand resulting from the inflow of people from Ukraine and, as a result, demand. The author reminds that the central bank has a direct impact on the money market with its monetary policy and can effectively reduce inflation when it is caused by credit expansion and, as a result, an excessive increase in demand in which case the tightening of monetary policy is aimed at reducing this credit expansion. Using statistical data, it shows that there was no excessive expansion of credit, the money stock, after a short-term increase at the beginning of the pandemic, returned to the value before the pandemic crisis, and loans and receivables in relation to GDP decreased, as a result of which the scope of influence of monetary policy narrowed. This did not provide grounds for tightening it, which was suggested in economic journalism – especially with the persisting high excess liquidity of the banking sector. The author emphasised that, in monetary policy, it is necessary to bear in mind that the strength and stability of money cannot be built by weakening and destabilising the economy.