Transformacja stosunków przemysłowych w Polsce – osiągnięcia i porażki w procesie europeizacji partycypacji pracowniczej

Abstract

Polskie przedstawicielstwo w ERZ było pierwszym krokiem w kierunku europeizacji partycypacji pracowniczej w Polsce. Proces ten rozpoczął się na wiele lat przed przystąpieniem Polski do UE, a aktywną w nim rolę odegrały związki zawodowe. Niestety, nie powołano dotąd żadnej ERZ w polskim koncernie, co można uznać za pewne niepowodzenie procesu europeizacji w zakresie partycypacji. W 2006 r. w polskich przedsiębiorstwach zaczęto powoływać nowe instytucje partycypacyjne w postaci rad pracowników. Ich pojawienie się w obszarze stosunków przemysłowych związane było z koniecznością implementacji dyrektywy z 2002 r. ustanawiającej podstawowe struktury informowania i konsultacji wśród pracowników we Wspólnocie Europejskiej. Jednak instytucje rad pracowników nie spełniły pokładanych w nich nadziei – zasięg rad w przedsiębiorstwach jest niewielki i nie działają one efektywnie. W dalszym ciągu to związki zawodowe pozostają podstawową formą reprezentacji interesów pracowników w Polsce. Poza nowymi formami partycypacji pośredniej, okres transformacji gospodarczej w naszym kraju zaowocował także nowymi partycypacyjnymi metodami organizacji pracy. Różnica w zasięgu występowania tych form partycypacji w przedsiębiorstwach w Polsce i w starych krajach UE nadal jest duża. Jednak polskie przedsiębiorstwa „nadrabiają” zaległości w obszarze stosowania partycypacji bezpośredniej, co wymuszone jest globalizacją i rosnącą konkurencją. Celem artykułu jest przedstawienie trudnego procesu europeizacji partycypacji pracowniczej w Polsce i określenie wpływu tego procesu na kształtujące się stosunki przemysłowe.

Polish representation in EWCs was the first step towards of Europeanization of employee participation in Poland. This process began many years before the Polish accession to the EU and trade unions played an active role in this process. Unfortunately, not a single EWC has been established in Polish corporations which can be regarded as some failure of the process of Europeanization. In 2006, Polish enterprises began to establish the new participatory institutions in the form of employee councils. The emergence of these institutions in the system of industrial relations was associated with the necessity to implement the 2002 Directive establishing a general framework for informing and consulting employees in the European Community. However, institutions of employee councils not lived up to hopes – the range of councils in enterprises is small and they do not work effectively. So far the trade unions remain the basic form of representation of employee interest in Poland. In addition to new forms of indirect employee participation, the period of economic transformation in our country has resulted in new participatory methods of work organizations. The difference in the range of these forms of participation in enterprises in Poland and in the old EU countries is still large. However, Polish companies “catch up” in the area of direct participation, which is forced by globalization and increasing competition. The aim of this paper is to present the difficult process of Europeanization of employee participation in Poland and determine the impact of this process on the emerging industrial relations.