Bezpieczeństwo jako globalne dobro publiczne w kontekście problemu państw upadłych

Bezpieczeństwo jako przedmiot badań w ostatnich latach zyskało na popularności wśród przedstawicieli dyscyplin nauk społecznych. W ramach badań ekonomicznych badania nad bezpieczeństwem prowadzone są w obrębie jednej z ekonomik szczegółowych – ekonomice bezpieczeństwa. Zapewnienie bezpieczeństwa to jedna z podstawowych funkcji państwa, warunki jej spełnienia leżą w obszarze zainteresowania wspomnianej dyscypliny. Ostatnio ze względu na coraz większą liczbę tzw. państw upadłych badacze m.in. J. Kleer [2015] wskazują, iż bezpieczeństwo stało się globalnym dobrem publicznym. Każdy człowiek ma prawo do poczucia bezpieczeństwa, mimo iż terytorium, na którym mieszka nie zawsze takie poczucie zapewnia. Powstawanie państw upadłych jest efektem silnej rywalizacji o zasoby (surowcowe, zasoby wody, technologii) przy słabościach instytucjonalnych organizmów państwowych. Powstaje więc pytanie zasadnicze w jaki sposób i kto ma zapewnić bezpieczeństwo w warunkach erozji państw narodowych. W tym kontekście istotną rolę mają do odegrania instytucje ponadnarodowe takie jak ONZ, Unia Europejska czy NATO. Celem artykułu jest wskazanie na znaczenie bezpieczeństwa jako dobra publicznego (globalnego dobra publicznego) w warunkach niestabilności układów międzynarodowych i znaczących różnic rozwojowych skutkujących powstawaniem państw upadłych. Państwa upadłe w żaden sposób nie wywiązują się z podstawowych funkcji, nie posiadają kontroli nad własnym terytorium, są obiektem ataków międzynarodowych grup przestępczych, korupcji itp. Państwa upadłe stanowią istotny problem ekonomiczny i potencjalne zagrożenie dla bardziej rozwiniętej części świata. Istotne w tym kontekście staje się poszukiwanie alternatywnych metod poprawy sytuacji i bardziej sprawiedliwe kształtowanie procesów rozwojowych.

Security as the subject of studies has gained popularity among the representatives of social science disciplines in recent years. Within the framework of economic studies, the studies over security are conducted within one of the specific economy – security economy. Security guarantee is one of the basic functions of the state and the conditions of its accomplishment lie in the area of interest of the discipline mentioned. Recently, because of the growing number of so called failed states, researchers such as J. Kleer [2015] point out that the security has become the global public good. Each human has a right to feel secure, although such security is not always provided by the particular inhabited territory. Development of failed states is the effect of strong competition for the resources (such as raw materials, water resources, technology) by the weaknesses of institutional state systems. As a result, the fundamental question arises of how and who is going to provide security in the conditions of erosion of national states. In this context, the transnational institutions such as United Nations, European Union or NATO have a significant role. The aim of the article is to show the meaning of security as a public good (a global public good) in the conditions of instability of international systems and considerable developmental differences which result in arising of failed states. These states do not perform their basic functions in any way, they do not have control over their own territory and are the subject to attacks of international criminal groups, corruption and the like. Failed countries constitute a significant economic problem and a potential threat for the more developed part of the world. In this context, it is crucial to seek for alternative methods of improving the situation and fairer formation of developmental processes.