The Annually Laminated Bottom Sediments of Lake Gościąż and Neolithic Settlements in the Western Part of Gostynin Lake District (Central Poland). An Outline

Abstract

Jezioro Gościąż znajduje się w zachodniej części Pojezierza Gostynińskiego. Jego specyfika polega na specyficznej budowie osadów dennych – laminacji odpowiadającej ich rocznemu przyrostowi. Analizy takich osadów stwarzają jedyne w swoim rodzaju możliwości badania i datowania zmian środowiska naturalnego w otoczeniu jeziora, w tym przejawów aktywności człowieka. Badania osadów dennych były przedmiotem studiów multidiscyplinarnych, w tym paleobotanicznych. Jednocześnie z badaniami osadów jeziornych przeprowadzono w rejonie Gościąża systematyczne, wielokrotne prace powierzchniowe oraz wykopaliskowe na wybranych stanowiskach. Przedmiotem badań archeologicznych był obszar w promieniu 10 km od jeziora. Niniejsze opracowanie stanowi szkic relacji człowiek–środowisko naturalne w rejonie Gościąża w neolicie. Dokonano próby odniesienia osadnictwa ludzkiego datowanego na neolit z chronologicznie odpowiadającymi tym czasom fazami antropogenicznych zmian środowiska naturalnego. Faza 3 zaburzeń środowiska (4460–4300 BC) odpowiada jeszcze osadnictwu mezolitycznemu, którego liczne pozostałości zostały zarejestrowane w trakcie badań powierzchniowych i wykopalisk. Faza 4 (4300–3960 BC) oraz faza 5 (3960–3600 BC) dają skorelować się z osadnictwem neolitycznych społeczności kultury pucharów lejkowatych z fazy sarnowskiej i wczesnej fazy wióreckiej. Faza 6 (3600–3200/3100 BC) odnosi się do klasycznego etapu fazy wióreckiej kultury pucharów lejkowatych, której odpowiednikiem są fazy IIIB i IIIC według periodyzacji tej kultury na Kujawach. Faza 7 (3180–2755 BC) antropogenicznych przekształceń środowiska odnosi się do społeczności późnej kultury pucharów lejkowatych i kultury amfor kulistych. Na ten czas przypada również osadnictwo ludności z ceramiką typu Linin. Osadę tej ludności odkryto w bezpośrednim sąsiedztwie jeziora Gościąż (Gościąż, stan. 12).