Zadłużenie samorządów gminnych w Polsce w latach 2005–2012

Abstract

Problem bardzo wysokiego poziomu deficytu budżetowego i długu publicznego w Polsce zwrócił uwagę społeczeństwa na dylemat finansowych zobowiązań podmiotów sektora publicznego na różnych poziomach, w tym i sektora samorządowego. Źródła finansowania, jakimi dysponują jednostki samorządów terytorialnych, w tym i gminy, nie wystarczają na pokrycie rosnących wydatków, co w efekcie powoduje wzrost zadłużenia tych jednostek. W artykule zaprezentowano charakterystykę i ocenę zadłużenia samorządów gminnych w Polsce w latach 2005–2012. Dane pochodzące ze Sprawozdań Ministerstwa Finansów z wykonania budżetu państwa poddano analizie wykorzystując metody statystyki opisowej. Autorka wyszczególniła podstawowe regulacje prawne dotyczące definicji długu samorządu gminnego i ograniczeń prawnych zadłużania się jednostek samorządów terytorialnych. Równocześnie dokonano oceny poziomu, dynamiki zmian i struktury zadłużenia samorządów gminnych ogółem, jak i w poszczególnych kategoriach gmin. Przeprowadzona analiza pozwoliła na stwierdzenie, iż udział zadłużenia gmin nie miał znaczącego wpływu na poziom długu publicznego. Pomimo tendencji wzrostowej zadłużenia samorządów gminnych nie odnotowano problemu z płynnością finansową tych jednostek. Długoterminowy charakter długu może świadczyć o tym, że kredyty, pożyczki i obligacje posłużyły głównie do sfinansowana inwestycji. Zadłużenie wzrastało głównie poprzez zaciągane kredyty i pożyczki, a wierzycielami były najczęściej banki. Równocześnie w badanych latach można zaobserwować proces rolowania zadłużenia wynikającego z zaciągniętych kredytów i pożyczek poprzez zaciąganie nowych zobowiązań.

The problem of a very high level of budget deficit and public debt in Poland drew the public attention to the dilemma of financial liabilities of public sector entities at various levels, including the local government. The paper presents the characteristics and evaluation of municipal government’s debt in Poland in the years 2005–2012. It specifies the basic regulations concerning the definition of the municipal government debt and legal constraints indebtedness of local and regional authorities. At the same time, the article contains an assessment of the level and structure of the municipal government's debt dynamics in general and in specific categories. Data from the Reports of Ministry of Finance was analysed using descriptive statistics methods. The analysis carried out allowed to conclude that the share of the municipalities’ debt had no significant effect on the level of public debt. Despite the upward trend in the debt of local governments financial liquidity problem with these units was noted. The long-term nature of the debt can attest to that loans and bonds were used mainly for financed investment. The debt increased mainly through loans taken out, and the creditors were mainly banks. At the same time in the analysed years’ process of rolling over with debt arising from loans and borrowings by incurring new liabilities could have been observed.