Sport Żużlowy w Polsce w latach 1948-1989

Żużel w okresie PRL przeszedł długą drogę, od organizowanych spontanicznie wyścigów, w różnych miejscach, według różnych przepisów, stał się jednym z najpopularniejszych w Polsce sportów. Lata 1948-1989 przyniosły polskiemu speedwayowi wiele niezaprzeczalnych sukcesów. Liczba medali mistrzostw świata zdobytych w najlepszym okresie dekad lat 60-tych i 70-tych, stawia żużel w wyjątkowym miejscu wśród innych uprawianych w naszym kraju dyscyplin. Fenomen żużla podkreśla jeszcze bardziej liczba imprez rangi finałów mistrzostw świata organizowanych w Polsce w tamtych latach. Trudno się zatem dziwić, że sport ten był przez cały opisywany okres niezwykle popularny. Wszystkie sukcesy i sportowe i organizacyjne zostały przedstawione w niniejszej pracy. Także odbicie tychże osiągnięć, które znalazły miejsce nie tylko w ówczesnych mediach, ale także w literaturze, filmie dokumentalnym i fabularnym. Nie należy zapominać, że polski żużel w latach 1948-1989 był swoistym odbiciem stosunków społecznych, gospodarczych ale też i politycznych panujących wówczas w kraju. Czynniki partyjno-państwowe wykorzystywały ten sport i zawodników uprawiających go do legitymizowania się, utrwalania i poparcia ustroju i tzw. władzy ludowej. Kryzys lat 80-tych oznaczał także głęboki kryzys polskiego żużla. Jego dzieje jawią się w tym zakresie jako obraz codziennego życia w PRL-u.

Speedway in Poland, portrayed in this paper, has developed a lot during forty years. Unquestionable successes were achieved during the years 1948-1989. The number of medals won in Speedway World Championships in 1960’s and 1970’s has made speedway one of the most achieving sport disciplines in Poland. However, it was relatively elitist due to its specificity. It would be hard to find another sport with such a big difference between the number of all people doing the sport and the number of fans. The paper discusses traces of Polish speedway spotted in the press, literature, feature and documentary films. It should be remembered that the evolution of speedway in Poland during the years 1948-1989 was a reflection of its social, economic and political relations. The government has supported this sport considering it not only a good source of entertainment for the working class, but also an important factor in the process of motorization of Poland. Very often official openings of stadiums were executed during official national holidays, and top speedway riders were to be model citizens. The social and economic crisis during 1980’s was a reason of a deep crisis of Polish speedway too. In this context, the history of speedway can be considered as a representation of every-day life in the People's Republic of Poland