Rozwój i nowe perspektywy leczenia udaru mózgu w Polsce

Udar mózgu jest jednym z niewielu schorzeń neurologicznych znanych od starożytności. Jest to zespół kliniczny charakteryzujący się nagłym ogniskowym, a niekiedy uogólnionym zaburzeniem czynności mózgu, którego objawy utrzymują się dłużej niż 24 godziny lub wcześniej prowadzą do śmierci i nie mają przyczyny innej niż naczyniowa. Rocznie na udar mózgu na świecie zapada ok. 15 mln osób. W krajach wysoko rozwiniętych stanowi trzecią co do częstości przyczynę niesprawności osób dorosłych i drugą przyczynę zespołów otępiennych. W artykule przedstawiono historię leczenia udarów mózgu w Polsce, od pierwszych wzmianek w podręcznikach neurologii z lat 50. do czasów współczesnych. Przełomowe w leczeniu udarów mózgu okazały się minione 2 dekady, kiedy to dokonała się istotna zmiana w podejściu do osoby z udarem. Początkowo leczenie udaru polegało jedynie na pielęgnacji chorego i zapobieganiu powikłaniom ogólnoustrojowym oraz odleżynom. Dopiero w 2. połowie lat 90. XX w. rozpoczęto tworzenie wyspecjalizowanych oddziałów udarowych zapewniających kompleksową opiekę dla pacjentów. Przełomowe okazało się wprowadzenie do leczenia tkankowego aktywatora plazminogenu w celu rekanalizacji zamkniętego przez zmiany zakrzepowe lub zatorowe naczynia w ostrym okresie zachorowania. Leczenie to znacznie poprawiło stan funkcjonalny chorych. W ciągu ostatnich kilkunastu lat rozwija się koncepcja mechanicznej rekanalizacji naczyń wewnątrzczaszkowych, której pierwsze próby wykonywane są w kilku ośrodkach w Polsce.

Stroke is one of the few neurological disorders known since antiquity. It is a clinical syndrome characterized by a sudden focal, and sometimes generalized brain dysfunction whose symptoms persist for more than 24 hours or sooner leads to death and has no other reason than vascular. This disease is common, approximately 15 million people fall ill with a stroke a year. In developed countries it is the third most common cause of adult disability and the second cause of dementia syndromes. The article presents the history of treatment of a stroke in Poland from the first mention in the textbooks on neurology from the 50’s to the present time. The past two decades proved to be the breakthrough in the treatment of strokes, when a significant change in the approach to this disease was adopted. Stroke from a hopeless state has become an acute illness, on the treatment of which neurologists have an increasing impact. Initially, the treatment of a stroke involved only patient care and prevention of systemic complications and bedsores. It was not until the 2nd half of the 90’s of the twentieth century that specialized stroke units were established, providing comprehensive care for patients. A breakthrough was an introduction of the rt-PA-recombinant tissue plasminogen activator to the treatment whose task is recanalization of a vessel closed by a blood clot or embolism in the acute period of the disease. This treatment significantly improved the functional status of patients. For the last several years, the concept of mechanical recanalization of the intracranial vascular system has developed, whose first tests have been conducted in several centers in Poland.