Wybitni władcy z dynastii Piastów w szkolnych programach i podręcznikach historii Drugiej Rzeczypospolitej

Celem rozprawy jest prezentacja wzorców wychowawczych upowszechnianych w podręcznikach historii Drugiej Rzeczypospolitej na przykładzie wybitnych władców z dynastii Piastów: Mieszka I, Bolesława Chrobrego, Bolesława Śmiałego, Bolesława Krzywoustego, Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego. Dla jego realizacji przeanalizowano programy nauczania historii z lat 1918-1939 oraz ponad 80 podręczników wykorzystywanych w edukacji historycznej od końca wieku XIX do 1939 roku. Rozprawa ma charakter chronologiczno-problemowy. Rozdział I traktuje o wizerunkach piastowskich dynastów w opracowaniach dziejów Polski przełomu XIX i XX w. Zawarte w nich obrazy panujących stanowiły punkt odniesienia dla późniejszych. W rozdziale II pt. Programy nauczania i szkolne podręczniki historii Drugiej Rzeczypospolitej wydzielono dwa okresy: lata 1918-1931 i 1932-1939, a w nich po trzy podrozdziały. W pierwszym omówiono reformy programowe, ideały i cele wychowawcze. W drugim obraz piastowskich władców w programach dla szkół powszechnych i średnich. W trzecim scharakteryzowano wykorzystywane podręczniki historii. W rozdziałach III VIII zaprezentowano dydaktyczne „portrety” Mieszka I, Bolesława Chrobrego, Bolesława Śmiałego, Bolesława Krzywoustego, Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego z lat 1918-1939. Przeprowadzona analiza i wnioski końcowe poszerzają dotychczasowy stan badań nad dziejami szkolnej edukacji historycznej w Drugiej Rzeczypospolitej.

The purpose of the disertation is to present the educational patterns disseminated in history books of the Second Polish Republic on the example of prominent rulers of the Piast dynasty: Mieszko, Bolesław Chrobry, Bolesław Śmiały, Bolesław Krzywousty, Władysław Łokietek and Kazimierz Wielki. To achieve this goal, the curricula from 1918 to 1939 were analyzed, as well as over 80 books used in history education from the end of the 19th century to 1939. The dissertation is chronological and problematic. The first chapter deals with the images of the Piast kings in studies on the history of Poland at the turn of the 19th and 20th centuries. The images of rulers contained in them constituted a point of reference for later ones. In the secondo chapter, entitled The teaching programs and history books in the Second Polish Republic, two periods have been distinguished: the years 1918-1931 and 1932-1939, with three parts in each. The first one discusses program reforms, ideals and educational goals. The second part presents the image of Piast rulers in programs for primary and secondary schools. The third part describes the history books used. From chapters three to eight, didactic „portraits” of Mieszko, Bolesław Chrobry, Bolesław Śmiały, Bolesław Krzywousty, Władysław Łokietek and Kazimierz Wielki from 1918-1939 have been presented. The conducted analysis and final conclusions expand the current state of research on the history of historical school education in the Second Polish Republic.