Wpływ Oddziału III Operacyjnego Sztabu Głównego Wojska Polskiego na rozwój komunikacji drogowej w Polsce w latach 1935–1939. Przyczynek do zagadnienia

Abstract

Zagadnienie komunikacji drogowej w Polsce okresu międzywojennego nie należy do tematów szczególnie mocno eksploatowanych w badaniach historycznych. Zupełnie nieznanym dotąd aspektem rozwoju polskiego drogownictwa pozostawał wpływ, jaki na nie wywarł Sztab Główny Wojska Polskiego w latach trzydziestych XX wieku. Niniejszy artykuł jest przyczynkiem, który wskaże ewentualnym badaczom tego problemu potencjał tkwiący w materiałach z zasobu Centralnego Archiwum Wojskowego – Wojskowego Biura Historycznego. Analiza będzie dotyczyć materiałów obejmujących akta z zespołu Oddziału III Operacyjnego Sztabu Głównego. Dokumenty te dowodzą bezspornie, że Sztab Główny miał silny wpływ na kierunki rozwoju polskiego drogownictwa kołowego – wydałoby się, że nawet decydujący, gdyby nie utrwalony w tych samych dokumentach ciągły konflikt kompetencyjny pomiędzy czynnikami cywilnymi i wojskowymi i pewne przesłanki wskazujące na to, że wojsko nie zawsze w tych sporach zwyciężało. Oczywiście źródłem tarć były przede wszystkim zupełnie różne priorytety rozwoju drogownictwa – administracja rządowa i terenowa stawiała przede wszystkim na rozwój ekonomiczno-gospodarczy kraju i poszczególnych regionów; armia podporządkowywała rozbudowę infrastruktury drogowej warunkom militarnym, mając na względzie możliwości obrony kraju w przypadku agresji (wykorzystanie dróg przez nieprzyjaciela), a w dalece mniejszym stopniu użycia dróg dla celów własnej koncentracji lub przemieszczania oddziałów w czasie działań obronnych.

The issue of road transport in Poland in the interwar period is a topic which has not been excessively exploited in historical research. The impact of the General Staff of the Polish Army in the 1930s remained a completely unknown aspect of the development of Polish road engineering. This article is a contribution which will indicate to interested researchers the potential of materials from the Central Military Archive – Military Historical Bureau, through the analysis of materials including files from the III Operational Branch of the General Staff. These documents prove indisputably that the General Staff had a strong influence on the development of Polish road engineering – it would seem that it was even a decisive influence, but for the permanent conflict of competence between civil and military factors and some indications that the army did not always come out on top in these disputes. Of course, the sources of friction were, first and foremost, completely different priorities for the development of road engineering – governmental and territorial administration focused primarily on the economic development of the country and individual regions; the army subordinated the development of road infrastructure to military conditions affecting the defense of the country in the event of aggression (use of roads by the enemy) and to a lesser extent the use of roads for the purposes of its own concentration or relocation of troops during defensive operations.