Koncepcja ekonomicznej niemożliwości świadczenia w odniesieniu do wykonania zobowiązań umownych

Abstract

Przedmiotem analizy w niniejszym opracowaniu jest koncepcja ekonomicznej (gospodarczej) niemożliwości świadczenia. W systemie polskiego prawa prywatnego obok klauzuli rebus sic stantibus spełnia ona funkcję szeroko rozumianego uwzględniania wpływu zmiany okoliczności na zobowiązania. Jej skutki w postaci zwolnienia dłużnika z obowiązku świadczenia i wygaśnięcia zobowiązania dokonują się z mocy prawa. Zastosowanie znajduje poprzez analogię z następczej niemożliwości świadczenia do przypadków, gdy zobowiązanie odrywa się od swego gospodarczego i ekonomicznego celu, który był przyczyną sprawczą jego powstania, tj. w sytuacji rażącej nieproporcjonalności między wartością przedmiotu świadczenia, połączoną z oczekiwanymi przez strony korzyściami, a kosztami, które należałoby ponieść, aby wykonać zobowiązanie. Jest użyteczna w czasach głębokich przemian społeczno-gospodarczych, przy masowym występowaniu utrudnień w stosunkach gospodarczych w spełnianiu świadczeń i wykonywaniu umów.

The thesis considers the concept of commercial impracticability. In the Polish private law system, apart from Clausula rebus sic stantibus, it performs the function of broadly understood taking into account the impact of changed circumstances on contracts. Its effects in the form of releasing the debtor from the obligation to perform the contract and termination of the obligation take place ex lege. It is applied per analogiam with the subsequent impossibility to perform an obligation in cases where the obligation breaks away from its economic purpose, which was the cause of its creation, i.e. in a situation of gross disproportion between the value of the subject of the contractual obligation, combined with the benefits expected by the parties, and the costs that would have to be incurred in order to perform the contract. The concept of commercial impracticability is useful in times of profound socio-economic changes, with the mass occurrence of hardship in economic relations in performance of contracts.