Model kapitału ludzkiego a wysokość wynagrodzenia absolwentów szkół ponadgimnazjalnych

W opracowaniu poruszono problem wynagradzania absolwentów szkół ponadgimnazjalnych. Weryfikowano hipotezę, że wysokość wynagrodzenia absolwentów szkół ponadgimnazjalnych powinna być zróżnicowana w zależności od rodzaju ukończonej szkoły. W celu weryfikacji hipotezy podjęto próbę oszacowania wysokości wynagrodzeń absolwentów trzech typów szkół: liceum ogólnokształcącego, technikum oraz zasadniczej szkoły zawodowej. Do estymacji normatywnej wysokości wynagrodzeń absolwentów zastosowano model kapitału ludzkiego M. Dobii. Szczególną uwagę poświęcono w artykule znaczeniu doświadczenia zawodowego. Pierwszym etapem obliczeń było ustalenie wartości czynnika doświadczenia, kapitału doświadczenia oraz kapitału ludzkiego osób, które ukończyły różne rodzaje szkół. W obliczeniach uwzględniono doświadczenie zawodowe zdobywane przez uczniów podczas obowiązkowych praktyk zawodowych oraz długość okresu nauki. Zwrócono również uwagę na różne koszty edukacji w poszczególnych rodzajach szkół. Tak obliczona wartość kapitału ludzkiego była podstawą ustalenia godziwego wynagrodzenia. Otrzymane wyniki potwierdziły, że uzasadnione jest różnicowanie wynagrodzeń absolwentów różnych typów szkół ponadgimnazjalnych. Bezpośrednio po zakończeniu szkoły uzasadnione jest uzyskiwanie najwyższego wynagrodzenia przez absolwentów zasadniczych szkół zawodowych. Wraz z pozyskiwaniem doświadczenia zawodowego proporcje te przechylają się na rzecz absolwentów techników. Z kolei wynagrodzenie absolwentów liceów w każdym z badanych lat jest najniższe. W pracy poddano także analizie rozpiętość płac dla badanych grup absolwentów. Prowadzone badania mogą znaleźć zastosowanie w procesie kształtowania polityki edukacyjnej państwa, ustalaniu płacy minimalnej i konstruowaniu systemów wynagrodzeń w przedsiębiorstwach.

The paper discussed the problem of remuneration for graduates of schools above the junior high school level. It verified a hypothesis that the salaries of graduates should be differentiated depending on the type of the school. For the purpose of the verification of the hypothesis an attempt was made to estimate the salaries of graduates of three types of schools: the high school, the technical school and the basic vocational school. For the appraisal value of the normative level of salaries of graduates the model of the human capital of M. Dobii was applied. A special attention in the article was devoted to the importance of the professional experience. The first stage of calculations was the establishment of the value of the factor of experience, the experience capital and the human capital of graduates who completed the different kinds of schools. The salary was determined depending on the length of work experience. The calculations took into account the professional experience gained by pupils during the obligatory occupational training and the length of studies. Attention was paid to different costs of the education in the individual schools. The calculated value of human capital was the base for determining of the fair salary. The results confirmed that the differentiation of salaries of graduates of different types of schools above junior high school was justified. Immediately after the graduation, the highest salary is justified for the graduates of the basic vocational schools. With gaining of the professional experience the proportions lean towards the graduates of technical schools. Whereas the salary of high school graduates in every investigated year is the lowest. The analysis also examined the salary spread for the groups of graduates. The presented research could find a use in the process of the formulation of the state educational policies, the determination of a minimum wage and the construction of salary systems in the enterprises.