Twórczość dramaturgiczna Anny Świrszczyńskiej

Abstract

Praca składa się z czterech rozdziałów. W pierwszej części – „Odkrywanie rzeczywistości – budowanie świata (nie)możliwego” – skupiam się na biografii Anny Świrszczyńskiej. Z owych tekstów wyłania się obraz Anny Świrszczyńskiej jako artystki, która poprzez pisanie chce wpływać na rzeczywistość. Interesuje mnie dojrzewanie kobiety i artystki oraz miejsce, jakie w owym procesie zajmują zapomniane lub bardzo rzadko komentowane teksty dramatyczne. Kolejne rozdziały zawierają analizy wybranych utworów. Wstępne rozpoznania twórczości dramatycznej Anny Świrszczyńskiej pozwalają na wyodrębnienie trzech zasadniczych zagadnień dominujących w jej dramatach: związanych z mitem, cielesnością oraz walką o własną tożsamość. W drugim rozdziale zatytułowanym „Kreacyjne poszukiwania – w kręgu antycznych tematów i religii (Orfeusz, Człowiek i gwiazdy, Misterium piętnastowieczne, Święty i diabeł)” badam recepcję mitu, w tym problem posłużenia się kostiumem mitycznym jako odpowiedź na doświadczenia wojenne. W trzecim rozdziale „Cielesne projekcje świata (kobiecego) (Rozmowa z własną nogą)” rozważam wątek nierozłącznego z ludzką egzystencją uwikłania w cielesność. W ostatnim rozdziale: „Śmiech szaleńca, ekstaza człowieka. Próby ocalenia (Czarny kwadrat)” dokonuję analizy miniatury dramatycznej Czarny kwadrat, w której jednostka postawiona zostaje wobec naporu żelaznych praw świata. Istotnym elementem tworzenia, ujawniającym się w dramatach Świrszczyńskiej jest rola wyobraźni, intuicji, te zaś nierzadko prowadzą do eksperymentowania formą oraz problematyzowania poruszanych wątków.

The work consists of four chapters. In the first part - "Discovering reality - building the (im)possible world" - I focus on the biography of Anna Świrszczyńska. From these texts emerges the image of Anna Świrszczyńska as an artist who wants to influence reality through writing. I am interested in the maturation of a woman and an artist and the place in this process occupied by forgotten or rarely commented on dramatic texts. The following chapters contain analyzes of selected works. Preliminary research into Anna Świrszczyńska's dramatic work allows us to distinguish three main issues that dominate her dramas: myth, corporeality, and the struggle for one's own identity. In the second chapter entitled "Creative search - in the circle of ancient themes and religions (Orpheus, Man and the Stars, Fifteenth-Century Mystery, The Saint and the Devil)" I examine the reception of myth, including the problem of using a mythical costume as a response to war experiences. In the third chapter, "Bodily projections of the (female) world (Conversation with my own leg)", I consider the topic of entanglement in corporeality, which is inseparable from human existence. In the last chapter: "Laughter of a madman, ecstasy of a man. Attempts to save (Black Square)” analyzes the dramatic miniature Black Square, in which an individual is faced with the onslaught of the iron laws of the world. An important element of creation, revealed in Świrszczyńska's dramas, is the role of imagination and intuition, which often lead to experimenting with form and problematizing the topics discussed.