Nowe zasady obrotu prawnego gruntami rolnymi

Abstract

Opracowanie poświęcono wprowadzeniu nowych zasad obrotu prawnego gruntami rolnymi uregulowanego szeroko znowelizowaną ustawą z 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 803, z 2016 r. poz. 585, 1159), której nowela weszła w życie w 30 kwietnia 2016 r. w ramach systemowych zmian wdrożonych ustawą z 14 kwietnia 2016 r. o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw. Reforma polega przede wszystkim na znacznym ograniczeniu praw podmiotów uprawnionych do nabywania gruntów rolnych oraz wzmocnieniu roli Agencji Nieruchomości Rolnych w sferze dodatkowych uprawnień związanych z możliwością nabywania tychże gruntów. Ustawodawca zakłada, że zmiany te powinny przynieść wzmocnienie ochrony ziemi rolniczej w Polsce przed masowym wykupywaniem jej przez osoby fizyczne i prawne z kraju i zagranicy, których celem nie jest produkcja żywności ani tworzenie gospodarstw rodzinnych, które mają zapewnić bezpieczeństwo żywnościowe Polski, lecz inne cele np. związane z długoterminową inwestycją środków pieniężnych stanowiącą wyłącznie korzystną lokatę kapitału. W opracowaniu poruszono kwestie związane z oceną wpływu nowelizacji na podstawowe zasady obrotu gruntami rolnymi w Polsce, w tym nowych definicji pojęć takich, jak „osoba bliska”, wskazano na wątpliwości związane z zastosowaniem ustawy w odniesieniu do Konstytucji RP. Ponadto poddano analizie procedurę nabywania gruntów rolnych przez rolnika indywidualnego jako podstawową zasadę nabycia wraz z wyjątkami od niej wynikającymi z mocy ustawy lub decyzji administracyjnej wydawanej przez prezesa Agencji Nieruchomości Rolnych. Na powyższym tle zasygnalizowano potencjalne problemy praktyczne, w tym związane z egzekucją z nieruchomości rolnych.

The paper is devoted to introducing the new rules widely regulated by Act of 11 April 2003 on formation of agriculture structure (u.t. O.J.2012.803), which was amended by systemic changes introduced by Act of 14 April 2016 on amendments other acts, which entered into life on 30th April 2016. The reform is based on remarkable limitation of ownership rights to agricultural immovable and extension of power of Agency of Agricultural Estate in the sphere of its’ right to acquire ownership of agricultural immovable. The legislator’s aim was to strengthen legal position of polish agricultural immovable and to protect against its’ mass purchase by national and foreign entities. The paper presents estimation of amendments’ influence on basic rules of conduct of legal transactions on agricultural immovable, e.g. interpreting new legal definitions like „related person”, also doubts about adjusting this regulation to the Polish Constitution. Moreover, new procedure of acquiring agricultural immovable by individual farmers and participation of Agency of Agricultural Estate were analyzed. Thereafter, this was a background for signalizing potential practical problems, judicial execution of agricultural immovable among them.