Cybernetyczna identyfikacja i interpretacja zjawiska degradacji instytucji w demokratycznym państwie na przykładzie Polski

W Polsce od ponad 30 lat instytucje są w stanie permanentnych zmian, które mają charakter systemowy lub częściowy. Zmiany zachodzące w instytucjach społeczno-gospodarczych mają kierunek prorozwojowy i/lub degradujący. Liczne zmiany szczegółowe wymagają sprawnej identyfikacji oraz holistycznej weryfikacji procesu ich integracji. W artykule podjęta została próba zastosowania dorobku cybernetyki do interpretacji społecznego ładu informacyjnego w demokratycznym państwie. Ustawiczne naprawy funkcjonowania jednych instytucji powodują degradację innych instytucji. Brakuje instrumentów weryfikujących wzajemne relacje informacyjne. Posłużono się cybernetyczną teorią układów samodzielnych, aby na dwóch przykładach abstrakcyjnym i rzeczywistym zidentyfikować i zinterpretować zjawisko degradacji instytucji na najwyższym poziomie abstrakcji. Struktura modelu państwa polskiego i jego instytucji ma charakter uniwersalny w odniesieniu do sześciu organów układu autonomicznego i jego otoczenia. Dynamika zadań oraz sterujących przepływów (relacji, ścieżek) informacyjnych, energetycznych i sprzężeń zwrotnych w modelu pozwala na sformułowanie zakłóceń w społecznym ładzie informacyjnym oraz określenie ich źródła. Wyodrębniono także cztery główne etapy deformacji demokratycznego państwa stanowiące proces utraty suwerenności państwa od (A) układu samodzielnego, do układu samosterownego, następnie przez układ sterowny do (D) układu zorganizowanego stanowiącego w pełni układ sterowany przez zewnętrznego organizatora pełniącego funkcję układu sterującego. W artykule wykazano m.in., że cybernetyka nie jest „zaczarowaną różdżką”, która w sposób łatwy i przyjemny pokaże, jakich kierunków zmian instytucjonalnych unikać, aby nie doprowadziły one do deformacji demokracji i utraty suwerenności państwa, ale niewątpliwie wspiera możliwość holistycznej analizy zjawiska degradującego wpływ instytucji na poziom integracji demokratycznego państwa.

For over 30 years, institutions in Poland have been in a state of permanent change, which have been systemic or partial in nature. Changes occurring in socio-economic institutions are prodevelopmental and/or degrading. Numerous detailed changes require efficient identification and holistic verification of the process of their integration. The article attempts to apply the achievements of cybernetics to the interpretation of the social information order in a democratic state. Constant repairs to the functioning of some institutions cause the degradation of other institutions, and there is a lack of instruments verifying the mutual information relations. The cybernetic theory of autonomous systems was used to identify and interpret the phenomenon of institutional degradation at the highest level of abstraction using two abstract and real examples. The structure of the model of the Polish state and its institutions is universal in relation to the six organs of the autonomous system and its environment. The dynamics of the tasks and control flows (relations, paths) of information, energy and feedback in the model allows for the formulation of disruptions in the social information order and the determination of their source. Four main stages of deformation of a democratic state have also been distinguished, constituting the process of loss of state sovereignty from (A) an independent system, to a self-steering system, then through a controlled system to (D) an organized system constituting a system fully controlled by an external organizer acting as a steering system. The article demonstrates, among other things, that cybernetics is not a “magic wand” that can easily and pleasantly show what directions of institutional changes to avoid so that they do not lead to the deformation of democracy and loss of state sovereignty, but undoubtedly supports the possibility of a holistic analysis of the phenomenon degrading the impact of institutions on the level of integration of a democratic state.