The knowledge-based economy: an integrated macroeconomic and management approach to the analysis of major forces affecting the evolution of modern economies

Abstract

The present article represents the first part of wider research focusing on the development of an authorial interpretation of the phenomena characterising modern economies on the basis of a critical analysis of macroeconomic and management literature. It points out, first of all, the existence of two opposing approaches to the interpretation of phenomena characterising the knowledge-based economy. The first one describes these as a completely new phenomenon requiring the development of theoretical instruments significantly different from those already available. The second one, instead, underlines that the conditions characterising modern economies can be treated rather as an economic system development phase, which, based on income inequalities, economic growth and capital accumulation evolution, resembles a return to trends already observed in the past. The paper presents the author’s proposal of integrating both approaches and knowledge-based economy interpretations as an economic development phase characterised – based on the observed trends and a set of theoretical arguments derived from Keynesian theory and justifying the existence of an acceleration mechanism – by the lower profitability of physical capital accumulation. The conclusions indicate how the existence of such a mechanism and the underlining of such a feature of modern economies suffices, according to the author, to explain both the emergence of different phases of development as well as specific economic phenomena considered typical for the knowledge-based economy in the literature. Forthcoming articles will supplement the present one, focusing on their analysis, leading to the development of a unified interpretation scheme able to explain the main mechanisms and major forces affecting economic system functioning both at a given development phase and in the longer-term perspective.

Artykuł stanowi pierwszą część szerszych badań poświęconych opracowaniu własnej koncepcji interpretacji zjawisk, charakteryzujących współczesne gospodarki na podstawie krytycznej analizy piśmiennictwa naukowego z zakresu zarówno makroekonomii, jak i nauk o zarządzaniu. W pracy podjęto dyskusję wokół dwóch przeciwstawnych stanowisk, co do interpretacji zjawisk cechujących gospodarki oparte na wiedzy. Pierwsze z nich opisuje je jako zupełną nowość wymagającą opracowania znacząco różnych od już dostępnych narzędzi analizy teoretycznej. Drugie, natomiast, podkreśla, że kondycje cechujące współczesne gospodarki można potraktować bardziej jako kolejną fazę ewolucji systemów gospodarczych, którą można scharakteryzować jako etap powrotu do trendów już zarejestrowanych w przeszłości na podstawie zaobserwowanej ewolucji nierówności w podziale dochodu, wzrostu gospodarczego oraz akumulacji kapitału fizycznego. Opracowanie przedstawia autorską propozycję ujednolicenia owych stanowisk i interpretacji istoty gospodarki opartej na wiedzy jako fazę rozwoju gospodarki, cechującą się – na podstawie zarówno zaobserwowanych trendów, jak i szeregu argumentów teoretycznych wynikających z opracowań przedstawicieli nurtu keynesowskiego i uzasadniających występowanie w gospodarce mechanizmu akceleracyjnego – niską opłacalnością inwestycji w kapitał fizyczny. W konkluzjach podkreślono, dlaczego występowanie takiego mechanizmu i wyróżnienie takiej cechy współczesnych gospodarek są, zdaniem autora, samodzielnie wystarczające, aby wyjaśniać zarówno długookresowe pojawianie się różnych faz rozwoju gospodarczego, jak i występowanie specyficznych zjawisk gospodarczych zasygnalizowanych w literaturze jako typowych dla gospodarki opartej na wiedzy. Te zjawiska będą przedmiotem kolejnych analiz ukierunkowanych na zbudowanie ujednoliconego schematu interpretacyjnego, który będzie w stanie wyjaśnić główne mechanizmy i podstawowe siły determinujące działanie systemu gospodarczego zarówno w danym etapie rozwoju, jak i w dłuższym okresie.