MŁODZIEŻ WIEJSKA POGRANICZA POLSKO-UKRAIŃSKIEGO: POTENCJAŁ CZY BARIERA MODERNIZACJI?

Artykuł prezentuje wyniki badań socjologicznych nad wiejską młodzieżą pogranicza polsko-ukraińskiego. Badania zostały zrealizowane metodą sondażową na próbie 1318 maturzystów na przełomie roku 2012/2013 w szkołach ponagimnazjalnych w Przemyślu i Drohobyczu. Zaobserwowano wiele podobieństw między wiejską i miejską młodzieżą w obu krajach. W Polsce podobieństwo to było widoczne w kapitale ekonomicznym, dostępie do nowoczesnych technologii, dążeniach życiowych, aspiracjach zawodowych, cyfrowych kompetencjach. Różnice pojawiały się przy kapitale kulturowym, aspiracjach edukacyjnych, płacowych i osiedleńczych. Młodzież wiejska częściej uczyła się w gorszych szkołach, miała niższy kapitał kulturowy mierzony wykształceniem ojca i liczbą posiadanych książek. Miała też niższe oczekiwania płacowe i częściej chciała emigrować do mniejszych miast. Na Ukrainie różnice między wiejską a miejską młodzieżą były wyraźniejsze. Młodzież wiejska częściej uczyła się w gorszych szkołach, miała niższy kapitał kulturowy i ekonomiczny oraz utrudniony dostęp do nowoczesnych technologii. Młodzież wiejska miała też niższe aspiracje edukacyjne, była bardziej etatystyczna, mniej mobilna i miała niższe kompetencje cyfrowe. Zaobserwowano też podobieństwa między młodzieżą wiejską w obu krajach. Miała ona wyższy poziom religijności, niższe aspiracje edukacyjne, mniej intensywnie użytkowała Internet i częściej wykorzystywała go do celów rozrywkowych. Wyniki badań wskazują, że na młodzież nie należy liczyć w modernizacji pogranicza.

The article presents the results of sociological research work on rural youth living in the Polish-Ukraininan border area. The study was based on a survey of 1,318 school-leavers at the end of 2012 and beginning of 2013 in upper secondary schools in Przemyśl (Poland) and Drohobych (Ukraine). Many similarities were noted between young people living in rural and urban areas in both countries. In Poland, similarities were evident in the case of economic capital, access to modern technologies, life aspirations, professional aspirations and digital competence. On the other hand, differences were reported in the case of cultural capital as well as educational, pay and settlement aspirations. Young people from rural areas more often attended poorer schools and had lower cultural capital measured against their father's educational background and the number of books held. In addition young people from rural areas had lower pay expectations and more frequently wished to relocate to towns. In Ukraine, differences between young people from rural and urban areas were more conspicuous. Young people from rural areas more frequently attended poorer schools, had lower cultural and economic capital as well as more difficult access to modern technologies. These young people from rural areas had lower educational aspirations, were more statist-minded, less mobile and had lower digital competence. In addition, similarities between young people living in rural areas in both countries were reported. Young people from rural areas were more religious, had lower educational aspirations and, further, they less frequently used the Internet and when used it was more often for entertainment. These findings suggest that it should not be expected that youth will modernise the border area.