Nierówności edukacyjne w Europie Środkowo-Wschodniej na przykładzie Polski i Ukrainy

Abstract

Artykuł prezentuje wyniki badań nad nierównościami edukacyjnymi wśród młodzieży w Polsce i na Ukrainie. Dane zostały zebrane w Przemyślu i Drohobyczu oraz okolicach na przełomie 2012/2013 przy zastosowaniu metody sondażowej. Ankiety zostały zrealizowane za pomocą techniki ankiety audytoryjnej. Próba badawcza liczyła 717 w Polsce i 584 na Ukrainie. Wyniki analiz potwierdziły utrzymywanie się nierówności edukacyjnych w obu krajach. Status społeczno-ekonomiczny mierzony wykształceniem ojca, pozycją zawodową, warunkami materialnymi miał wpływ na wybór szkoły średniej, oceny szkolne, korzystanie z korepetycji, aspiracje edukacyjne. Maturzyści z wyższym statusem częściej uczyli się w liceach ogólnokształcących, mieli wyższe średnie oceny, częściej korzystali z korepetycji, bardziej cenili wyższe wykształcenie i mięli wyższe aspiracje edukacyjne wyrażane przez chęć ukończenia wyższych szczebli edukacyjnych (magisterium, doktorat), w dużych osadkach akademickich na prestiżowych uczelniach. Prowadzone analizy pokazały też, że w grupie uczniów z najwyższymi ocenami szkolnymi wyższy poziom aspiracji będą mieć jednostki z wyższym statusem. Badania potwierdziły utrzymywanie się nierówności edukacyjnych w obu krajach i odsłoniły identyczne mechanizmy, które są odpowiedzialne za ich podtrzymywanie.

The paper shows the results of research on educational inequalities among the youth in Poland and Ukraine. The data was collected in Przemyśl, Drohobych and vicinities at the turn of 2012 and 2013 using the survey method. The survey was conducted with the use of the auditorium questionnaire technique. The research sample consisted of 717 Polish and 584 Ukrainian students. The findings confirmed the fact that in both countries educational inequalities sustain. The socio-economic status – measured by father’s education, job status and material conditions – influenced the choice of secondary school, school performance, taking private lessons and educational aspirations. Secondary school leavers of higher status graduated from secondary schools of general education and took private lessons more often. They also had a better grade point average and higher educational aspirations, as they valued higher education and expressed willingness to obtain a higher degree (such as MA or PhD) from a prestigious university. The research has shown that within the group of students with the highest grade point average, those of better status have higher educational aspirations. The research has confirmed the fact that the educational inequalities in both countries sustain and unveiled identical mechanisms responsible for maintaining them.