Praca socjalna z osadzonymi w więzieniach – realne założenie czy mglisty postulat?

Abstract

W obecnym polskim systemie pomocy społecznej i polityki penitencjarnej nie stworzono skutecznych i kompleksowych form wspierania więźniów odbywających wyroki pozbawienia wolności. Staje się to szczególnie zauważalne w kontekście licznych problemów, z jakimi zmagają się osadzeni. Można wśród nich wymienić śmierć bliskich osób (np. rodziców), rozpad rodziny, niechęć członków rodziny i przyjaciół do utrzymywania kontaktu z więźniem, złą kondycję psychiczną, poczucie bezradności, bierność, a także syndrom wyuczonej bezradności. Poważnym problemem w momencie opuszczenia zakładu karnego jest również zagrożenie bezdomnością, bezrobociem oraz ubóstwem. Obecnie te trudne sytuacje próbują rozwiązywać zawodowi kuratorzy sądowi. Ta instytucja jest jednakże niewydolna oraz nieefektywna. Pojawia się zatem potrzeba opracowania nowych, kompleksowych rozwiązań, które może zaoferować pomoc społeczna. Dzięki umiejscowieniu pracownika socjalnego w środowisku wychowawczym zakładu karnego i zastosowanii tzw. modelu pracy socjalnej z więźniami zaistniałaby możliwość wspierania osadzonych jeszcze w momencie odbywania kary pozbawienia wolności (w postaci działań bezpośrednich) oraz ich rodzin, przyjaciół, a także społeczności lokalnej, do której więzień po odbyciu kary powraca (działania pośrednie). Celem artykułu jest zaprezentowanie wybranych problemów osadzonych, aktualnej specyfiki oddziaływania zawodowych kuratorów sądowych oraz teoretycznego modelu pracy socjalnej z więźniami w środowisku zamkniętym i ich rodzinami, przyjaciółmi, znajomymi, a także społecznością lokalną w środowisku otwartym.

In the current Polish system of social welfare and penitentiary policy, effective and comprehensive solutions that could support prisoners have yet to be created. This is particularly noticeable in relation to the numerous problems that the prisoners are forced to deal with. These include deaths of close relatives (eg. parents), family breakdown, reluctance to keep in contact with a prisoner, as previously declared by family members and friends, bad mental condition, feelings of helplessness, passivity, as well as helplessness syndrome. A serious problem at the time of being released from prison is also the threat of homelessness, unemployment and poverty. Currently,professional court probation officers are trying to solve these problematic situations. However, this institution is inefficient and ineffective. There is therefore a need for new, comprehensive solutions that can be offered by social assistance. By placing a social worker in a prison and applying the so-called The Social Work Model with prisoners better levels for support would be provided to prisoners even during the time of imprisonment (in the form of direct actions) and also to their families, friends, as well as the local community to which the discussed group would return (indirect actions). The aim of the article is to present selected problems of prisoners, current specifics of the impact of professional probation officers and the theoretical Social Work Model with prisoners in a closed environment and their families, friends, acquaintances and the local community in an open environment.