Social foundations of functioning and development of local communities

The purpose of the article is an attempt to answer the question about the role of endogenous social resources in the functioning and development of local communities. The initial thesis of the analyses undertaken in the article is included in the statement that such resources as subjectivity, participation and civic activity constitute the social foundation and functional requirement for the duration and development of local communities. In the scientific recognition of the subject matter, a method of analysing the literature was used. The scope of the study includes characteristics and analyses of the subjectivity of local communities, participation at the local level and civic activity. The first part of the study shows the subjectivity of local communities as a function of decentralisation and development of local government. Attention was focused on a set of phenomena, processes and factors of the sociological and political character – the integrated co-existence of which is an expression of subjectivity – by providing a real impact of the residents on the functioning and development of the local community. In the second part of the study, social participation was analysed as a manifestation of decentralisation of public administration and an important element of local development programming. A multi-level system of cooperation between citizens and local authorities was presented, as well as rules determining the effectiveness of involvement and participation in the conditions of local government. It stressed the importance of the local government as an institutional environment formation of the active participatory attitude towards undertaking the activities within local communities for the implementation of their needs and self-development. The following part of the article focused on social civic activity as common and conscious articulation, implementation and defence of the interests, needs and aspirations of the local community. Types, scope and manifestations of civic activity were presented, emphasising the pro-development and functional benefits of civic involvement. The analyses and descriptions provided in the article lead to the conclusion that the functioning and development of local communities are a bottom-up, integrated process of economic, political, social and cultural character. Their orientation and proper conduct are positively influenced by endogenous and social potential in the form of subjectivity, participation and civic activity. A synthetic approach to the issue under scrutiny is the author’s model of social triple helix depicting interdependencies and interpenetrations of the three spheres of influence – subjectivity, participation and civic activity within the functioning and the development of local community.

Celem artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie o rolę endogenicznych zasobów społecznych w funkcjonowaniu i rozwoju społeczności lokalnych. Wyjściowa teza podjętych w artykule analiz zawiera się w stwierdzeniu, że podmiotowość, partycypacja i aktywność obywatelska to społeczna podstawa i funkcjonalny wymóg trwania i rozwoju społeczności lokalnych. W naukowym rozpoznaniu przedmiotowej problematyki zastosowano metodę analizy literatury przedmiotu. Zakres opracowania obejmuje charakterystyki i analizy podmiotowości społeczności lokalnych, partycypacji na poziomie lokalnym oraz aktywności obywatelskiej. W pierwszej części opracowania ukazano upodmiotowienie społeczności lokalnych jako funkcję decentralizacji i rozwoju samorządu terytorialnego. Skupiono się na zespole zjawisk, procesów i czynników o charakterze socjologicznym i politycznym, których zintegrowane współwystępowanie jest wyrazem upodmiotowienia przez zapewnienie realnego wpływu mieszkańców na funkcjonowanie i rozwój wspólnoty samorządowej. W drugiej części opracowania przeprowadzono analizę partycypacji społecznej jako przejawu decentralizacji administracji publicznej i istotnego elementu programowania rozwoju lokalnego. Przedstawiono wielostopniowy system współpracy obywateli z władzami lokalnymi oraz zasady decydujące o skuteczności zaangażowania i partycypacji w warunkach społeczności samorządowej. Podkreślono znaczenie samorządu terytorialnego jako instytucjonalnego środowiska kształtowania się czynnych, partycypacyjnych postaw na rzecz podejmowania działań w obrębie społeczności lokalnych dla realizacji ich potrzeb i samodzielnego rozwoju. Kolejną część artykułu poświęcono społecznej aktywności obywatelskiej jako wspólnej i świadomej artykulacji, realizacji i obronie interesów, potrzeb i aspiracji społeczności lokalnej. Przedstawiono typy, zakres i przejawy aktywności obywatelskiej, podkreślając prorozwojowe i funkcjonalne korzyści obywatelskiego zaangażowania. Przeprowadzone w artykule analizy i charakterystyki prowadzą do wniosku, że funkcjonowanie i rozwój społeczności lokalnych to oddolne, zintegrowane procesy o wymiarze ekonomicznym, politycznym, społecznym i kulturowym. Syntetycznym ujęciem problematyki opracowania jest autorski model społecznej potrójnej helisy obrazujący współzależności i przenikanie się trzech sfer oddziaływań – podmiotowości, partycypacji i aktywności obywatelskiej w funkcjonowaniu i rozwoju społeczności lokalnych.