Nierówności w wydatkach na edukację w europejskich gospodarstwach domowych

Abstract

Celem artykułu było zbadanie zróżnicowania poziomu wydatków na edukację oraz ich udziału w wydatkach ogółem w europejskich gospodarstwach domowych, ze szczególnym zwróceniem uwagi na gospodarstwa domowe zlokalizowane w Polsce. Postawiono dwie hipotezy badawcze: 1. Obserwuje się wzrost wydatków na edukację, a procesy konwergencji społecznej prowadzą do zmniejszania dysproporcji w wydatkach pomiędzy gospodarstwami domowymi z różnych krajów europejskich. 2. Kryzys finansowo-ekonomiczny doprowadził do spowolnienia wzrostu wydatków na edukację w europejskich gospodarstwach domowych. Materiał źródłowy stanowiły bazy danych GUS i Eurostat. W latach 1995–2008 malało zróżnicowanie w wydatkach na edukację między krajami europejskimi a w okresie kryzysu finansowo-ekonomicznego doszło do wzrostu dyspersji. Największymi wydatkami na edukację odznaczali się Norwegowie, Luksemburczycy i Szwajcarzy. Najwyższy zaś udział wydatków na edukację w wydatkach ogółem dotyczył Cypru, Islandii i Irlandii. Poziom wydatków na edukację oraz udział tych wydatków w wydatkach ogółem w Polsce jest najbardziej zbliżony do krajów o podobnym położeniu geopolitycznym (Litwa, Rumunia i Bułgaria). W Polsce najwięcej na edukację przeznaczano w gospodarstwach domowych pracowników na stanowiskach nierobotniczych, pracujących na własny rachunek, z głową rodziny legitymującą się wyższym poziomem wykształcenia oraz w gospodarstwach domowych najzamożniejszych, najmniej zaś w gospodarstwach domowych, w których głową rodziny była osoba z niskim poziomem wykształcenia, w gospodarstwach domowych emerytów i rencistów oraz najuboższych.

The aim of the publication was to analyze differences in the level of expenditure on education and their share in total expenditure in European households, with special attention paid to households located in Poland. The following hypotheses have been formulated: Hypothesis 1: The processes of social convergence in EU lead to reducing disparities in expenditures between households from different European countries. Hypothesis 2: Financial and economic crisis led to a slowdown in the expenditure on education in European households. The data used in the study come from GUS (Poland’s Central Statistical Office) and Eurostat. In the years 1995–2008 differences in expenditure on education between European countries decreased. During the financial and economic crisis there was an increase of disparities. The largest expenditure on education had the Norwegians, Luxembourgers and the Swiss. The highest share of education expenditure in total expenditure referred to Cyprus, Iceland and Ireland. The level of spending on education and the share of these expenditures in total expenditures in Poland is similar to most of countries of Central and Eastern Europe (Lithuania, Romania and Bulgaria). In Poland, the highest level of expenditures on education is visible in households of self-employed and professional workers, among the educated and wealthy ones. The least was spent in households where the head of the family was a person with a low level of education, among the pensioners and the poor.