Nierówności w health literacy – aspekty przestrzenne i edukacyjne

Health literacy (literacy) jest to zdolność jednostki do „odczytywania zdrowia” przez uzyskiwanie dostępu do informacji oraz efektywnego wykorzystywania jej w celu utrzymania dobrego stanu zdrowia. Przejawia się to przez: rozumienie treści przekazywanych w informacjach medycznych, umiejętności korzystania z usług medycznych, a następnie respektowanie zaleceń profesjonalistów. Występują tutaj jednak liczne nierówności. Nierówności te związane są zarówno z typem kształcenia (różnice między uczniami uczącymi się w różnych typach szkół), jak i przestrzenią, i to nie tylko między regionami, ale też wewnątrz regionów, czyli między młodzieżą mieszkającą w miastach i mieszkającą na wsiach. Celem artykułu jest wskazanie na nierówności dotyczące health literacy dorosłej, uczącej się młodzieży województwa mazowieckiego, biorąc pod uwagę typ kształcenia: licea ogólnokształcące, technika i szkoły branżowe i układ przestrzenny (miasto – wieś) oraz prezentacja sondażu diagnostycznego (badania) „Młodzież Mazowsza”. Tezą badania jest stwierdzenie, że nierówności w zachowaniach zdrowotnych zależne są od typu kształcenia i od zróżnicowań przestrzennych. Sondaż był realizowany wśród młodzieży uczącej się w szkołach ponadpodstawowych w roku szkolnym 2017/2018. Narzędziem badawczym jest tu skonstruowany na potrzeby badania autorski kwestionariusz ankiety do przeprowadzenia wywiadu audytoryjnego. Na podstawie sondażu z zakresu health literacy oceniano, w jaki sposób typ kształcenia wpływa na ocenę własnego zdrowia oraz na świadomość możliwości jego kształtowania przez własne zachowania, gdzie pod uwagę brano poszczególne wytypowane zachowania, a następnie zróżnicowania tych zachowań między miastem a wsią. W świetle badania „Młodzież Mazowsza” można zaobserwować wśród respondentów województwa mazowieckiego szczególnie ze szkół branżowych ogólną, stosunkowo niższą w stosunku do pozostałej badanej młodzieży ocenę własnego zdrowia i zachowań zdrowotnych. Natomiast brak jest istotnych zróżnicowań między miastem a wsią.

Health literacy is the ability of an individual to “read health” by accessing information and using it effectively to maintain good health. This is manifested by understanding the content provided in medical information, the ability to use medical services and then respecting the recommendations of professionals. However, there are numerous inequalities here. These inequalities are related both to the type of education (differences between students studying in different types of schools) and space, and not only between regions, but also within regions, i.e. between young people living in cities and those living in rural areas. The aim of the article is to indicate the inequalities regarding the health literacy of adult learning youths in the Mazowieckie voivodeship, taking into account the type of education: general secondary schools, technical and industry schools, as well as the spatial arrangement (urban – rural) and the presentation of the diagnostic (research) survey: “Youth of Mazowsze”. The thesis of the study is the statement that inequalities in health behaviours depend on the type of education and on spatial differences. The study was carried out among young people studying in secondary schools in 2017/2018. The research tool here is the author’s questionnaire designed for the purpose of the research, to be used in an auditorium interview. Based on the study in the field of health literacy, it was assessed how the type of education affects the assessment of one’s own health and the awareness of the possibility of shaping it by one’s own behaviour, where individual selected behaviours were taken into account, and then the differentiation of these behaviours between the city and the countryside. In the light of the “Youth of Mazowsze” study, one can observe among the respondents of the Mazowieckie Voivodship, especially from trade schools, a general, relatively lower assessment of their own health and health behaviours compared to the rest of the surveyed youth. However, there were no differences between the city and the countryside.