W poszukiwaniu modelu kontroli granicznej cudzoziemców w ruchu lotniczym – kazus Shamindera Puriego

Celem artykułu jest prezentacja specyfiki ruchu lotniczego i kontroli osobistej jako sytuacji, w której dochodzi do uprawnionej limitacji praw podstawowych podróżujących. Opracowanie stawia pytanie badawcze, czy prawo unijne zapewnia skuteczną ochronę praw osób migrujących w procesie przekraczania granicy w ruchu lotniczym. Ruch lotniczy ze względu na swoją specyfikę wymaga regulowania poprzez wprowadzanie szczególnych klauzul bezpieczeństwa. Tym samym istnieje konieczność zapewnienia w systemie prawnym swoistego balansu pomiędzy koniecznością zapewnienia bezpieczeństwa a gwarancjami poszanowania podstawowych wolności podróżujących. Rozważania zawarte w prezentowanym artykule oparte są w znacznej mierze na analizie sprawy Shamindera Puriego, sikha, w momencie podróży obywatela Unii Europejskiej, który w czasie kontroli granicznej na lotnisku Okęcie został poproszony o zdjęcie turbanu, co uznał za zniewagę i w konsekwencji pozwał Skarb Państwa. Artykuł stawia w konsekwencji pytanie, czy w oparciu o argumentację sądów można wypracować model postępowania w sprawie ochrony i ewentualnego ograniczenia praw podstawowych wobec podróżnych przekraczających granice w ruchu lotniczym.

The aim of this article is to present the specific characteristics of air traffic and of manual search of a person and their belongings in a situation where restriction of travelers’ fundamental rights is permitted. The study asks a research question whether the EU law ensures effective protection of rights of migrant persons in the border crossing process in air traffic. Given its specific nature, air traffic requires regulation through the introduction of detailed security clauses. Thus, a special balance between having to ensure security and guarantees of respect for passengers’ basic freedoms must be safeguarded. A discussion presented in this article is largely based on an analysis of the case of Shaminder Puri, a Sikh and an EU citizen at the time of his travel. During border control at the Okęcie Airport he was asked to take off his turban, which he saw as an insult and as a consequence sued the State Treasury. Following that, the article asks a question whether by relying on arguments from courts we may develop a model of procedure for protection and possible limitation of fundamental rights towards travellers who cross borders in air traffic. A discussion presented in this article is largely based on an analysis of the case of Shaminder Puri, a Sikh and an EU citizen at the time of his travel. During border control at the Okęcie Airport he was asked to take off his turban, which he saw as an insult and as a consequence sued the State Treasury. Following that, the article asks a question whether by relying on arguments from courts we may develop a model of procedure for protection and possible limitation of fundamental rights towards travelers who cross borders in air traffic.