Polityka i Społeczeństwo nr 4(20)/2022
URI dla tej Kolekcjihttps://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/8569
Przeglądaj
Ostatnio nadesłane materiały
Pozycja Grzegorz Bonusiak, "Friuli-Wenecja Julijska", „Autonomie Europejskie”, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2022, 150 ss.(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Sierzputowska, KamilaPozycja Możliwości recepcji emigracyjnych wzorców edukacji wojskowej i wychowania obywatelskiego we współczesnych organizacjach proobronnych(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Zapart, RobertW artykule podjęto próbę analizy możliwości wdrożenia emigracyjnych wzorców edukacji wojskowej i wychowania obywatelskiego we współcześnie działających organizacjach pozarządowych o proobronnym profilu. W świetle stawianej w nim tezy zbudowanie międzypokoleniowego pomostu, w ramach którego następuje przekazanie tym ostatnim wiedzy i doświadczeń przymusowego wychodźstwa, może, poprzez odwoływanie się do niekomunistycznych wzorców i tradycji II Rzeczpospolitej, zwiększyć w poszukującym nowych bodźców młodym pokoleniu poziom partycypacji publicznej ze szczególnym uwzględnienie jego aktywnego uczestnictwa w systemie narodowego bezpieczeństwa i stanowić ważny fundament dla budowania etosu służby dla Ojczyzny. Powyższy proces mogą wspierać przedstawione przez autora rekomendacje, oparte na dorobku jednego z emigracyjnych kół wojskowych, Brygadowego Koła Młodych „Pogoń”, oraz zbliżonego profilem jego późniejszego krajowego odpowiednika, Związku Strzeleckiego „Strzelec” Józefa Piłsudskiego. Doświadczenia przymusowego wychodźstwa mogą być również w jakiejś mierze użyteczne dla innych podmiotów realizujących podobne zadania poza granicami własnego kraju.Pozycja Haszymidzkie Królestwo Jordanii w konfrontacji z ideologią panarabską (1946–1999). Z badań nad stabilnością polityczną monarchii arabskich(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Wróblewski, BartoszW świecie arabskim od początku lat pięćdziesiątych XX wieku częstym zjawiskiem stały się wojskowe zamachy stanu. W ich wyniku upadło wiele monarchii arabskich, a zastąpiły je republiki. Jednak de facto politykę zdominowała przemoc a reżimy te szybko stały się opresyjnymi dyktaturami. Nowe rządy jako legitymizacji władzy użyły ideologii panarabskiej (przewidującej zjednoczenia Arabów od Maroka aż po Irak). Niewielkie Haszymidzkie Królestwo Jordanii stało się ważnym miejscem konfrontacji między panarabską ideologią a monarchią, która posiadała tradycyjną legitymizację władzy. Od około 1948 roku aż do lat dziewięćdziesiątych XX wieku trwała rywalizacja partii i ruchów politycznych wyznających panarabizm z dworem Haszymidów. Zaowocowała ona ostrymi kryzysami politycznymi w latach 1956–1957, 1966 i 1991. Jej wynikiem była też wojna domowa w 1970 roku. Monarchii jordańskiej udało się, ku zaskoczeniu wielu obserwatorów, przezwyciężyć te kryzysy i wyjść zwycięsko z ideologicznego sporu. Obecnie monarchia zachowała pełnię władzy i prestiżu, tymczasem panarabizm uległ wyraźnej marginalizacji.Pozycja The party's influence on the resolution of the public administration orders in administrative proceedings(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Ura, PaulinaMediation is one of the most popular dispute resolution methods. It is used in all areas of law, while it did not appear in administrative proceedings until 2017. The purpose of this study is to present the issues related to mediation in administrative proceedings, taking into account the influence of the party in shaping the decision of the public administration body. Mediation serves to implement the principle of amicable settlement of cases, thanks to which a party in administrative proceedings may directly influence a public administration body.Pozycja Kwestie społeczne w myśli politycznej Donalda Tuska(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Tomal, ŁukaszDonald Tusk to jeden z kreatorów polskiej sceny politycznej. Jego powrót do krajowej polityki zwiększył dynamikę zachodzących w niej procesów. Wobec zbliżającej się kampanii wyborczej roku 2023 ważne jest dokonanie analizy założeń społecznej myśli politycznej Donalda Tuska. Autor poświęcił uwagę temu zagadnieniu ze względu na sytuację społeczno-gospodarczą, nasilające się obawy spowodowane wzrostem cen, inflacją i pogarszającą się sytuacją ekonomiczną społeczeństwa. Były premier na początku kariery politycznej promował społeczną myśl liberalną, odejście od PRL-owskiego centralnego zarządzania, ingerencji państwa we wszystkie aspekty życia społecznego i nierealnych zobowiązań socjalnych. W czasie sprawowania funkcji premiera zweryfikował część koncepcji ze względu na pragmatykę rządzenia w warunkach koalicyjnej rzeczywistości oraz konieczność uwzględniania opinii elektoratu. Nadal pozostawał w opozycji wobec niewydolnego i anachronicznego państwa opiekuńczego, prym przyznając narzędziom stymulującym aktywność obywateli, dążących do poprawy własnej sytuacji.Pozycja Umowa dobrowolnego ubezpieczenia majątkowego autocasco (wybrane zagadnienia dotyczące ustalenia kosztów naprawy uszkodzonego pojazdu)(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Taraszkiewicz, MagdalenaArtykuł poświęcono analizie przepisów prawnych, stanowisk doktryny oraz orzeczeń judykatury dotyczących ustalania przez zakłady ubezpieczeń kosztów naprawy uszkodzonego pojazdu w umowach dobrowolnego ubezpieczenia majątkowego autocasco. W opracowaniu przedstawiono pojęcie i charakter prawny tej umowy ze szczególnym uwzględnieniem ograniczenia zasady swobody umów wynikającej z art. 353 1 k.c., a także niewłaściwe praktyki w zakresie rozliczenia kosztów naprawy pojazdu w zależności od zakwalifikowania szkody czy to do szkody całkowitej, czy to częściowej.Pozycja Institution of the plenipotentiary ombudsman for human rights in Tajikistan in the normative and practical dimension(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Szukalski, JerzyThe office of the Plenipotentiary Ombudsman for Human Rights was established in Tajikistan on the basis of a relevant bill adopted on March 20, 2008. Statutory regulations normalize every important issue concerning the organization and modes of operation of the ombudsman. Fundamentally they generally meet the standards of analogous acts in force in democratic states. In the normative dimension, one can only object to the method of selecting the Ombudsman, dependent on the President of Tajikistan, which, in turn, questions his independence from the presidential center of power. On the other hand, in the practical dimension, within the reality of the authoritarian system functioning in Tajikistan, the Ombudsman's institution is a façade and is not able to fulfill the functions for which it was appointed. This is evidenced by the Ombudsman's reports, clearly lacking cases relating to first-generation human rights.Pozycja Polityka zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami. Wybrane zagadnienia(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Skóra, Michał; Wicherek, DamianNiepełnosprawność jest ważnym problemem występującym w każdym społeczeństwie. Osoby z niepełnosprawnościami należą do kategorii osób o dużym ryzyku wykluczenia społecznego, w tym również na rynku pracy. W pierwszej części artykułu autorzy wyjaśnili znaczenie pojęcia „osoba niepełnosprawna”. W kolejnych częściach omówione zostały podstawy prawne wolności wyboru pracy w Konstytucji RP oraz regulacjach Międzynarodowej Organizacji Pracy i Organizacji Narodów Zjednoczonych. Ponadto zwięźle przybliżono możliwości zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami na otwartym i chronionym rynku pracy. Autorzy zwrócili również uwagę na możliwość wykorzystania nowych form zatrudnienia w kontekście aktywizacji tej grupy społecznej.Pozycja Znaczenie czynnika kulturowego w polityce bezpieczeństwa państwa(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Sawicka, ZofiaArtykuł ma na celu ukazanie wpływu kultury na zagadnienia związane z polityką bezpieczeństwa państwa na różnych jej poziomach. Dokonana w artykule analiza zestawia wybrane działania państw na arenie wewnętrznej oraz międzynarodowej w zakresie polityki bezpieczeństwa z teorią wymiarów kultury Geerta Hofstedego oraz teorią Edwarda T. Halla. Jej wynik pokazuje, że aspekt kulturowy odgrywa ogromne znaczenie na każdym z poziomów strategii bezpieczeństwa państwa. Kultura nie tylko definiuje, jakie wartości będą podlegać ochronie, ale ma również wpływ na to, jakimi środkami ten cel zostanie osiągnięty. Wykorzystana w artykule literatura wskazuje na rodzące się zainteresowanie wśród badaczy zagadnień związanych z bezpieczeństwem nowym spojrzeniem na kulturę, tym, jak wpływa na omawiane w pracy zjawiska oraz rolę, jaką kultura może odegrać w budowaniu systemów bezpieczeństwa.Pozycja Spór polityczny między PiS i PO wokół modelu integracji europejskiej(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Sanecka-Tyczyńska, JoannaSpór o model integracji europejskiej oraz wokół pojawiających się raz po raz propozycji reform i zmian Unii Europejskiej stały się jedną z głównych osi konfliktu w polskiej polityce. Celem artykułu jest analiza poglądów politycznych dwóch głównych podmiotów tego sporu – Prawa i Sprawiedliwości (nurt konserwatywny) oraz Platformy Obywatelskiej RP (nurt liberalny). Przedstawiciele obu nurtów ideowych, mimo znacznych różnic aksjologicznych, opowiadali się za integracją europejską. O ile PiS prezentowało postawę eurorealistyczną, o tyle poglądy polityków PO można określić mianem euroentuzjastycznych. Do ostrych sporów dochodziło wtedy, kiedy trzeba było doprecyzować zakres i zasięg integracji europejskiej oraz model UE, co de facto sprowadzało się do debaty wokół roli i znaczenia państwa narodowego w stosunkach międzynarodowych. W pracy szczególnie eksponowana jest teoretyczna warstwa myśli politycznej, gdyż akceptacja realistycznego lub liberalnego paradygmatu stosunków międzynarodowych przez badane partie była równoznaczna z poparciem dla określonego modelu Unii Europejskiej. Kluczowe wydawało się również zbadanie przydatności oraz wagi takich wartości politycznych, jak państwo i jego suwerenność, tożsamość zbiorowa czy bezpieczeństwo, a także ich związku z pożądaną wizją UE.Pozycja Criterion for assessing the causes of road accidents according to a specific age group of drivers in Poland based on road incidents occurred in 2020(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Podgórska, Agnieszka; Rajchel, Jan; Kępa, PawełThis research analyses the main causal factors that lead to road accidents. Particular focus has been on the demographics of drivers and in particular on the age group given that younger drivers account for the highest number of road safety-related incident/ accidents and fatalities. Other factors impacting road safety include the adequacy of the national driver training system, legislative requirements and organisational solutions for ensuring road safety. Behavioural and characteristics of drivers are considered as part of the causal analysis.Pozycja W świecie birmańskiego terroryzmu religijnego(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Pietrasik, KamilW tekście skupiono się na omówieniu terroryzmu religijnego ze strony buddyjskiej większości względem mniejszości muzułmańskiej, która od wielu lat jest grupą dyskryminowaną. Prekursorem dzisiejszego fundamentalizmu birmańskiego jest duchowny, Saydaw Wirathu. Wirathu sam siebie nazywa birmańskim bin Ladenem.Pozycja Wykorzystanie radzieckich emigrantów doby détente w praktyce działań 1. Zarządu Głównego KGB i współczesne reminiscencje tego zjawiska. Casus Stanów Zjednoczonych Ameryki(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Pawlikowicz, LeszekW artykule – na podstawie amerykańskich dokumentów urzędowych i sądowych (odnoszących się do czterech udokumentowanych przypadków szpiegostwa pomiędzy 1971 a 1991 rokiem) i przy wykorzystaniu metod empirycznych, ilościowych i porównawczych – poddano analizie działalność prowadzoną na rzecz wywiadu zagranicznego KGB przez emigrantów z ZSRR przybyłych do Stanów Zjednoczonych w latach 1971–1984. Poza opisem skali i specyfiki wspomnianej fali migracyjnej przedstawiono cztery zasadnicze kierunki ich pracy operacyjnej, jak również rozwój nowych form współdziałania rosyjskich emigrantów z rosyjskimi służbami wywiadowczymi po 1991 roku.Pozycja Podstawy normatywne ochrony praw człowieka w aspekcie powszechnym i europejskim(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Mamiński, MarcinArtykuł ma na celu zwrócenie uwagi na zagadnienie ochrony praw człowieka w aspekcie powszechnym i europejskim w odniesieniu do obowiązujących podstaw normatywnych. Niniejsza praca ukazuje istotę praw człowieka jako przysługujących każdej jednostce poprzez szczegółowe rozważania dotyczące Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, przedstawieniu aktów chroniących prawa człowieka w systemie ONZ, jak i ilustracje znaczenia europejskiego systemu ochrony praw człowieka. Autor skupia uwagę przede wszystkim na powszechności i skuteczności poszanowania praw człowieka.Pozycja Ilościowa i jakościowa analiza równości w programach zwycięskich ugrupowań w wyborach do Sejmu RP w 2019 roku(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Maj, PrzemysławPrzedmiotem artykułu jest analiza obecności metawartości równość w programach tych komitetów wyborczych, które w rezultacie wyborów w 2019 roku wprowadziły przedstawicieli do Sejmu RP. Celem jest ustalenie stosunku tych ugrupowań do tytułowej wartości. Artykuł ma równoległy cel metodologiczny, którym jest wykazanie możliwości (i zarazem konieczności) badania wartości politycznych jednocześnie w sposób ilościowy i jakościowy. Określenie stosunku ugrupowania względem pewnych wartości ułatwia pozycjonowanie tego podmiotu w obrębie rodzin partyjnych czy istniejących ideologii, co jest istotne w analizie politologicznej. Teoretyczną podstawą artykułu jest kołowy model wartości, wspomagający analizę warstwy aksjologicznej w polityce.Pozycja Międzynarodowe dostawy uzbrojenia i sprzętu wojskowego dla Ukrainy po inwazji dokonanej przez Federację Rosyjską w 2022 roku(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Machniak, ArkadiuszAtak Rosji na Ukrainę spowodował reakcję państw Zachodu, które solidarnie zobowiązały się do udzielenia pomocy walczącej Ukrainie. Postawa państw zachodnich jest bardzo ważna w kontekście niepodległości Ukrainy. Wsparcie wojskowe pomimo dużej skali jest prawdopodobnie niewystarczające dla Ukrainy. Politycy tego państwa apelują o zwiększenie ilości oraz tempa dostaw uzbrojenia. Siły Zbrojne Ukrainy są obecnie całkowite uzależnione od dostaw uzbrojenia, sprzętu wojskowego oraz innych materiałów z państw Zachodu. Armia Ukrainy tylko dzięki takiej pomocy i wsparciu wojskowemu może skutecznie rywalizować z armią Rosji. Po agresji dokonanej przez Rosję wsparcie wojskowe w postaci dostaw broni, sprzętu, amunicji i zaopatrzenia zrealizowały dla Ukrainy poszczególne kraje UE oraz kraje spoza kontynentu europejskiego.Pozycja Implikacje dla bezpieczeństwa ekonomicznego krajowych gospodarek, wynikające z ekspansji przedsiębiorstw międzynarodowych(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Leszczyńska, Małgorzata; Puchalska, KatarzynaCel: Ze względu na swój potencjał ekonomiczno-finansowy przedsiębiorstwa międzynarodowe oddziałują na pozostałe podmioty zagranicznej i międzynarodowej polityki ekonomicznej, w tym zwłaszcza na organizacje międzynarodowe oraz gospodarkę narodową państw przyjmujących. W artykule wpływ ten przedstawiono z punktu widzenia problemu bezpieczeństwa ekonomicznego i niezależności gospodarek narodowych. Stąd jego głównym celem jest próba określenia z tej perspektywy efektów działalności przedsiębiorstw międzynarodowych. Artykuł koncentruje się w szczególności na aspektach wpływu kapitału zagranicznego, w tym bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ), na bezpieczeństwo ekonomiczne gospodarek narodowych. Hipoteza: Rosnąca dynamika napływu kapitału zagranicznego może prowadzić do spadku bezpieczeństwa ekonomicznego kraju. Metody: W opracowaniu wykorzystano metodę analizy literatury fachowej, metodę monograficzno-opisową oraz analizy danych statystycznych, które pochodzą z baz danych UNCTAD, IGCC oraz GUS. Okres objęty badaniami to lata 2010–2021. Wnioski: Przeprowadzone badania literaturowe pozwalają stwierdzić, że we współczesnym świecie bezpieczeństwo ekonomiczne jest nie tylko związane z postępem społeczno-ekonomicznym i z możliwościami rozwojowymi poszczególnych państw, ale i z oddziaływaniem otoczenia międzynarodowego, w tym funkcjonowania korporacji transnarodowych, które dysponują znaczną siłą ekonomiczną. Z kolei biorąc pod uwagę badania empiryczne i ocenę sytuacji z perspektywy bezpieczeństwa ekonomicznego, można wskazać, że występuje stosunkowo słaby stopień uzależnienia polskiej gospodarki narodowej od kapitału zagranicznego, pomimo wzrostu dynamiki jego napływu w formie bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Wniosku tego nie można jednak postawić, biorąc pod uwagę perspektywę globalną i dynamicznie zmieniającą się sytuację geopolityczną i gospodarczą. Implikacje dla teorii i praktyki: Wzmagająca się aktywność korporacji transnarodowych na rynkach międzynarodowych jest źródłem współczesnej szerokiej dyskusji naukowej. Problemów dostarcza przy tym zarówno precyzyjne określenie relacji korporacji z innymi uczestnikami stosunków międzynarodowych, jak i diagnoza przejawów ich oddziaływania na międzynarodowe środowisko, w tym także na światową sferę polityczną oraz politykę kraju przyjmującego, a także jego gospodarkę narodową. Oryginalność i wartość: W artykule podjęto próbę oceny wpływu ekspansji przedsiębiorstw międzynarodowych na bezpieczeństwo ekonomiczne i niezależność gospodarki narodowej kraju goszczącego.Pozycja Constitutional freedom of assembly and its limitations(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Kubas, EwaIn this publication, the author analyzes the article 57 of the Polish Constitution, which concerns the freedom of assembly and the provisions limiting this freedom. Considerations on the presented topic allow for the conclusion that the freedom of assembly plays an extremely important role in the functioning of a democratic state of law and allows the society to participate in the public debate on many important issues. The analysis shows that this freedom is not, however, absolute and the existing restrictions are necessary for the state and its individual institutions to function efficiently and for the possibility of using other rights and freedoms guaranteed in Poland.Pozycja Modele procesu decyzyjnego w systemowej analizie decyzyjnej(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Kotarba, BogusławDecyzje polityczne są ważnym czynnikiem kształtującym rzeczywistość społeczną. Ponieważ ich konsekwencje dotyczą nie tylko decydentów, ale przede wszystkim jednostek i grup społecznych, będących ich adresatem, badanie ich jest ważne nie tylko w kontekście celów teoretycznych, ale i praktycznych. Jedną z metod badania decydowania politycznego jest analiza decyzyjna. W artykule, który ma charakter przeglądowy, na podstawie literatury przedmiotu scharakteryzowano wybrane modele procesu decyzyjnego w ujęciu systemowym – ważnego etapu podejmowania decyzji. Skoncentrowano się na modelach racjonalnym, inkrementalnym, biurokratycznym (organizacyjnym) oraz aktywności w ramach wspólnoty programowej.Pozycja Television commentators and experts in coverage of the parliamentary election campaign: the case of Wiadomości TVP in 2015 and 2019(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Klepka, RafałThe purpose of this paper is to analyze the statements of experts and commentators in news items devoted to the parliamentary elections and the election campaign in 2015 and 2019 in one of the most popular news programs, Wiadomości broadcasted by the public television TVP1. Content analysis was used for the study. The aim of the study was both to determine the specifics of the experts and commentators presented and the overtone of their opinions on the election committees participating in the parliamentary election. The results of the study show that during the 2019 election campaign, the public broadcaster's news program mostly presented a different type of experts and commentators than in 2015, and the commentaries themselves changed their overtone from being more distanced from the entities participating in the 2015 elections to being strongly engaged and exposing a strong position on the assessment of the main rivals of the 2019 parliamentary election.