Polish Journal for Sustainable Development T. 28 cz. 1 (2024)
URI dla tej Kolekcjihttps://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/11029
Przeglądaj
Ostatnio nadesłane materiały
Pozycja Produkcja materiałów kompozytowych (WPC) jako czynnik sprzyjający retardacji przekształcania zasobów przyrody(Uniwersytet Rzeszowski: Południowo-Wschodni Oddział Polskiego Towarzystwa Inżynierii Ekologicznej z siedzibą w Rzeszowie, 2024-07) Żołnowski, Andrzej C.W pracy przedstawiono problematykę produkcji materiałów kompozytowych z odpadowych tworzyw sztucznych z wypełnieniem organicznym. W świetle stale rosnącej konsumpcji tworzyw sztucznych rośnie wielkość zużycia surowców, w tym głównie ropy naftowej. Jednocześnie wzrasta masa odpadów tworzywowych poprodukcyjnych, jak i tych, które znajdują się w strumieniu odpadów komunalnych, zbieranych zarówno w sposób selektywny jak i zmieszanych. Odpady te mogą być zagospodarowane jako materiały pozwalające chronić zasoby naturalne (ropę naftową, drewno jak i minerały kopalne). W pracy skupiono się na możliwościach przerobu odpadów z tworzyw sztucznych na granulat „wood plastics composite” (WPC). Na podstawie dostępnych danych oceniono potencjał Warmii i Mazur, pod względem dostępności odpadów z tworzyw sztucznych oraz odpadów z przemysłu drzewnego. Na tej podstawie stworzono uproszczony projekt inwestycyjny, którego zadaniem była ocena opłacalność produkcji materiału kompozytowego. Oprócz oceny finansowej dokonano także szacunku zasobów, które w świetle projektowanej inwestycji, mogłyby być ochronione.Pozycja Kolorowe łabędzie, innowacje, technologia. Rola nowych czynników wytwórczych(Uniwersytet Rzeszowski: Południowo-Wschodni Oddział Polskiego Towarzystwa Inżynierii Ekologicznej z siedzibą w Rzeszowie, 2024-07) Zysk, WojciechWspółczesny świat jest coraz mniej zrozumiały dla człowieka i dla biznesu. Mówi się, że żyjemy w wieku nieciągłości. Ciągłe perturbacje otoczenia skłaniają do stwierdzenia, że mierzymy się z chaotycznym modelem prowadzenia biznesu, w tym międzynarodowego. Doświadczamy zdarzeń nieoczekiwanych i nieprzewidywalnych, które mają jednak wpływ na gospodarki i życie społeczne. Występują napięcia pomiędzy wiedzą o zjawiskach i problemach a fachową wiedzą o metodach zapobiegania czy rozwiązywania trudności, jak i przewidywania zdarzeń. Generuje to niepewność modeli biznesowych w gospodarce światowej. „Mutujące łabędzie” sprawiają, że pokojowa dywidenda (zysk z ograniczenia zbrojeń) maleje, a procesy globalizacyjne cofają się. Wdrażane innowacje, zwłaszcza technologiczne, stają się wyzwaniem dla biznesu. Poszczególne kraje mierzą się z nierównościami w rozwoju społeczno-gospodarczym w zależności od struktury gospodarczej, możliwości technicznych i technologicznych, etapu rozwoju i poziomu nakładów na badania. Dotychczasowe źródła i czynniki trwałej przewagi konkurencyjnej, czyli zasoby naturalne (np. ziemia), zasoby kapitałowe, zasoby ludzkie (praca) i przedsiębiorczość – czyli czynniki wytwórcze są zastępowane przez innowacje i rozwiązania technologiczne. Niektóre z nich, na przykład sztuczna inteligencja (AI), mogą stać się zarówno przydatnym narzędziem w bardziej zrównoważonym rozwoju gospodarczym, jak i bronią.Pozycja Aktywność amylolityczna gleb zdegradowanych po aplikacji osadów ściekowych(Uniwersytet Rzeszowski: Południowo-Wschodni Oddział Polskiego Towarzystwa Inżynierii Ekologicznej z siedzibą w Rzeszowie, 2024-07) Wydro, Urszula; Wołejko, Elżbieta; Jabłońska-Trypuć, AgataCelem pracy była analiza wpływu odwodnionych i termicznie przetworzonych osadów ściekowych na aktywność amylolityczną gleb zdegradowanych. Aktywność amylazy oraz liczebność bakterii amylolitycznych w ryzosferze traw monitorowano dwukrotnie w sezonie wegetacyjnym; w czerwcu i październiku w pierwszym roku po aplikacji osadów ściekowych. Najwyższą średnią liczbę bakterii amylolitycznych odnotowano w próbkach pobranych w październiku z wariantów, do których aplikowano osad granulowany w dawce 29 t s.m./ha i wynosiła ona 44,62 x 106 jtk/g s.m. gleby. Aktywność amylaz w glebie traktowanej osadem odwodnionym najwyższą średnią wartość osiągnęła w czerwcu (2,12 mg Glc/g s.m. x∙24 h), podczas gdy w glebie traktowanej osadem granulowanym była stabilna w badanym okresie (od 1,65 do 2,18 mg Glc/g s.m. x 24 h).Pozycja Use of drones in the monitoring of the European pond turtle Emys orbicularis in habitats of the Poleski National Park (Poland)(Uniwersytet Rzeszowski: Południowo-Wschodni Oddział Polskiego Towarzystwa Inżynierii Ekologicznej z siedzibą w Rzeszowie, 2024-07) Wójcik, Mariusz; Beeger, Sławomir; Czyżowski, PiotrThe study tested the suitability of consumer drones for monitoring the abundance of the European pond turtle Emys orbicularis, an endangered species whose reliable monitoring is crucial for active species conservation. The widely available semi-professional DJI Mavic Air2 model was used, as it can be used to obtain 48 Mpix images or 4K videos. Until now, the species has been monitored visually with binoculars, but this method only works well in specific habitats, such as ponds and drainage ditches. It has been shown that the best method in inaccessible habitats, such as tall rushes, sedges, etc., is to plan a drone flight along a specific trajectory and take a series of photos. In addition, the size of the area can be accurately assessed, and animal density can be calculated. The research is essential for retardation of negative changes in the state of biodiversity in Poland.Pozycja Zrównoważony transport żywności elementem ograniczenia zużycia zasobów(Uniwersytet Rzeszowski: Południowo-Wschodni Oddział Polskiego Towarzystwa Inżynierii Ekologicznej z siedzibą w Rzeszowie, 2024-07) Topczewska, Jadwiga; Pięta, Eryka; Bizior, AnetaCelem pracy było oszacowanie możliwości wprowadzenia alternatywnych rodzajów napędu w samochodach ciężarowych oraz ograniczenie transportu żywności celem zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych. Zrównoważenie transportu można osiągnąć poprzez przejście na bardziej wydajne środki transportu i/lub pojazdy o niższej emisji, zwłaszcza o napędzie elektrycznym lub wodorowym. Kluczowym w tym przypadku jest rozwój dedykowanej infrastruktury ładowania oraz uruchomienie programów wsparcia dla zakupu takiej floty. Konieczne jest również przekształcenie systemów żywnościowych w taki sposób, aby konsumenci w większym zakresie korzystali z żywności produkowanej lokalnie i sezonowo. Optymalizacja dystrybucji, w tym krótkich łańcuchów dostaw może również przyczynić się do realizacji zrównoważonego transportu. Wymienione działania sprzyjają retardacji antropopresji w środowisku przyrodniczym.Pozycja Ochrona zasobów genetycznych koni rasy huculskiej elementem ochrony zasobów przyrodniczych(Uniwersytet Rzeszowski: Południowo-Wschodni Oddział Polskiego Towarzystwa Inżynierii Ekologicznej z siedzibą w Rzeszowie, 2024-07) Topczewska, Jadwiga; Krupa, Wanda; Ochałek, Katarzyna; Purcha, Gabriela; Koziara, EwelinaCelem pracy była ocena skuteczności realizacji programu ochrony zasobów genetycznych koni rasy huculskiej jako elementu zasobów środowiska. Badania obejmowały populację utrzymywaną na terenie województwa podkarpackiego. Udział klaczy huculskich reprezentujących rodziny żeńskie w Programie ochrony zasobów genetycznych zwierząt gospodarskich wskazuje na dominację trzech rodzin tj. Polanka, Wydra oraz Wołga. Natomiast w przypadku rodów męskich stwierdzono niepokojące zjawisko braku kwalifikacji na ogiery – reproduktory osobników z rodów Polan i Prislop, co w dłuższym przedziale czasowym może skutkować spadkiem zmienności genetycznej. Ochrona zasobów genetycznych koni huculskich jest istotnym elementem działań na rzecz zachowania bioróżnorodności, w tym spowolnienia utraty bioróżnorodności na poziomie genowym i zużycia zasobów przyrodniczych.Pozycja Spalanie biomasy pozyskiwanej z owsa jako czynnik prośrodowiskowy(Uniwersytet Rzeszowski: Południowo-Wschodni Oddział Polskiego Towarzystwa Inżynierii Ekologicznej z siedzibą w Rzeszowie, 2024-07) Tobiasz-Salach, RenataWykorzystywanie odnawialnych źródeł energii przynosi korzyści środowiskowe. Biomasa jest jednym z podstawowych niekonwencjonalnych źródeł energii w Polsce. Spośród roślin zbożowych uprawianych w Polsce ziarno owsa może być najbardziej przydatne do wykorzystania na cele energetyczne, gdyż ma ono mniejsze znaczenie konsumpcyjne i paszowe, zaś technologia uprawy jest dobrze znana producentom. Wykorzystanie owsa na cele energetyczne jest efektywne ekonomicznie, zwłaszcza jeśli ziarno jest produkowane we własnym gospodarstwie, z wykorzystaniem własnych maszyn i technologii niskonakładowych Wykorzystanie owsa daje korzyści środowiskowe, ponieważ pozwala na ograniczenie zużycia surowców kopalnych oraz zmniejsza emisję uciążliwych gazów i pyłów do atmosfery. Dlatego też podjęto badania w celu określenia wartości opałowej ziarna i zawartość popiołu po jego spaleniu. Wyniki przeprowadzonych badań pozwalają stwierdzić, że formy nieoplewione owsa są bardziej przydatne do produkcji biomasy w porównaniu do form oplewionych. Mają większą wartość kaloryczną i zawierają mniej popiołu.Pozycja Kanały zakupu żywności a poziom jej marnotrawstwa w opinii studentów(Uniwersytet Rzeszowski: Południowo-Wschodni Oddział Polskiego Towarzystwa Inżynierii Ekologicznej z siedzibą w Rzeszowie, 2024-07) Tereba, Karolina; Topczewska, Jadwiga; Purcha, Gabriela; Koziara, EwelinaCelem pracy było określenie kanałów zakupu żywności i poziomu jej marnotrawstwa wśród studentów. Badania miały charakter autorskiej ankiety. Łącznie uzyskano 199 kompletnych odpowiedzi. Analiza uzyskanych odpowiedzi pozwala na stwierdzenie, że zakupy dokonywane były głównie stacjonarnie. Nabiał był najczęściej kupowaną kategorią produktów (tak odpowiedziało ponad 40% respondentów niezależnie od miejsca zamieszkania, około 50% osób niezależnie od wieku, i blisko 50% ankietowanych niezależnie od miejsca zamieszkania podczas studiowania). Respondenci w znacznym stopniu wykorzystywali zakupioną żywność (na poziomie od 50 do 74,1%). Marnotrawstwo żywności dotyczyło tej kupowanej stacjonarnie. Edukacja w zakresie świadomych wyborów zakupowych jest kluczowa w aspekcie działań na rzecz ograniczania i spowalniania zużycia zasobów przyrodniczych.Pozycja Zbiorniki wodne w miejsce wyrobisk pokopalnianych(Uniwersytet Rzeszowski: Południowo-Wschodni Oddział Polskiego Towarzystwa Inżynierii Ekologicznej z siedzibą w Rzeszowie, 2024-07) Stachowski, PiotrWodny kierunek rekultywacji zazwyczaj stwarza nowe możliwości ekspansji przyrody, szczególnie w obszarach o ubogiej sieci rzecznej, pozbawionej dużych naturalnych zbiorników wodnych. Nowy akwen może stać się istotnym wzbogaceniem środowiska przyrodniczego, podnosząc walory krajobrazowe, czy zwiększając bioróżnorodność. Wraz z budową zbiornika wzrasta lokalny poziom retencji, zwiększa się nawilgocenie gleb, korzystnej zmianie ulega mikroklimat przylegających obszarów. Godząc wymogi przyrodnicze z rekreacyjnymi tworzy się wielofunkcyjne zbiorniki wodne, wzmagając a czasem inicjując ruch turystyczny i ożywienie gospodarcze terenu. Taki kierunek prac staje się obecnie najbardziej pożądanym tak przez jednostki samorządu terytorialnego, jak i wymagania społeczne po dominujących w poprzednich latach kierunkach rekultywacji leśnej i rolniczej, odtwarzających warunki poprzedzające eksploatację. W pracy przedstawiono efekty wykonanych i planowanych prac związanych z rekultywacją wyrobisk pogórniczych w kierunku wodnym, na przykładzie odkrywek należących do dawnej Kopalni Węgla Brunatnego „Adamów”. Aktualnie łączną powierzchnię najważniejszych istniejących i planowanych zbiorników pokopalnianych ocenia się na 3710 ha. Najbardziej istotnym elementem zbiorników są zgromadzone w nich zasoby wodne. W zbiornikach gotowych wynoszą one nieco ponad 106 mln m3 a ponad 390 mln m3 w zbiornikach znajdujących się obecnie w końcowej fazie napełniania. Po zakończeniu rekultywacji terenów górniczych w kierunku wodnym we wszystkich byłych odkrywkach węgla brunatnego wschodniej Wielkopolski zostanie zgromadzonych ponad 900 mln m3 wody. Nastąpi to pod koniec trzeciej dekady obecnego wieku, zaledwie około 40 lat od czasu utworzenia pierwszego zbiornika. Świadczy to o pozytywnych i rozległych zmianach hydrologicznych, które zasadniczo zmienią ukształtowanie sieci wodnej we wschodniej części Wielkopolski, co ma także znaczenie dla odtwarzania różnorodności biologicznej.Pozycja Perspektywy rozwoju slow tourism na Podkarpaciu(Uniwersytet Rzeszowski: Południowo-Wschodni Oddział Polskiego Towarzystwa Inżynierii Ekologicznej z siedzibą w Rzeszowie, 2024-07) Pisarek, MartaWojewództwo podkarpackie ze względu na swoje położenie, potencjał przyrodniczo-kulturowy i rozwijające się potrzeby świadomego turysty (zainteresowanego także produktem turystycznym opartym o zasady slow) może w przyszłości stanowić główny kierunek destynacji wybranej grupy odbiorców turystyki. Aktualnie wielu właścicieli wiejskiej bazy noclegowej poszerza swoją ofertę o atrakcje związane z uważnością, takie jak kontemplacja w otoczeniu natury, kąpiele w saunie, możliwość noclegu pod gołym niebem. Ich oferta jest zróżnicowana, co daje perspektywę wypoczynku zarówno dla klientów preferujących agroturystykę, jak też jej nowsze formy, np. glamping. Pojawiły się także oferty turystyki zaangażowanej społecznie, w której turysta ma możliwość ścisłej interakcji z gospodarzem atrakcji lub lokalną społecznością. Opisane w artykule przykłady realizacji usług turystycznych w nurcie slow tourism stanowią wzorzec poszukiwania nowych form wypoczynku które przyczyniają się do retardacji negatywnych przemian w środowisku przyrodniczym i społeczno-kulturowym.Pozycja Retardacja przekształcania zasobów środowiska - koncepcja popularyzowana przez fundację "W Sercu Matki"(Uniwersytet Rzeszowski: Południowo-Wschodni Oddział Polskiego Towarzystwa Inżynierii Ekologicznej z siedzibą w Rzeszowie, 2024-07) Pietrzak, MariaDziałania popularyzujące ideę retardacji przekształcania zasobów środowiska w sposób niebezpośredni, w ramach z pozoru niezwiązanych projektów, lecz przekazujące przeciętnemu obywatelowi ważne informacje poparte badaniami naukowymi, zdają się mieć większe długofalowe oddziaływanie społeczne niż podejmowanie tematu przede wszystkim na poziomie akademickim. Podmiotem realizującym ideę retardacji jest między innymi Fundacja „W Sercu Matki”. Choć głównym celem statutowym Fundacji było stwarzanie przestrzeni do dzielenia się talentami i wspieranie ludzi w ich rozwoju, Fundacja wskazywała również fundamenty harmonijnego rozwoju człowieka w długim okresie, przy uwzględnieniu współczesnych wyzwań, prowadząc warsztaty, webinary, czy też projekty typu „Ekodzielnia”.Pozycja Antidotum na bakterie chorobotwórcze - nowe spojrzenie na bakteriofagi(Uniwersytet Rzeszowski: Południowo-Wschodni Oddział Polskiego Towarzystwa Inżynierii Ekologicznej z siedzibą w Rzeszowie, 2024-07) Ochmerak, Jakub; Potocki, Leszek; Kusliśkiewicz, MałgorzataRosnąca oporność bakterii na antybiotyki stanowi coraz większe wyzwanie dla systemu opieki zdrowotnej, szczególnie w kontekście zwiększającej się liczby pacjentów z osłabioną odpornością Z tego powodu rozwój alternatywnych metod zapobiegania infekcjom stał się jednym z najwyższych priorytetów współczesnej medycyny i biotechnologii. Obecnie rozważa się terapie nieantybiotykowe w leczeniu infekcji bakteryjnych, a jedną z możliwych opcji jest terapeutyczne zastosowanie fagów, czyli wirusów atakujących bakterie. Terapia bakteriofagowa, odkryta w epoce przedantybiotykowej, zyskuje obecnie duże zainteresowanie ze względu na jej skuteczność i możliwość pozyskiwania fagów z wielu różnych środowisk, w których bytują. Ta specyfika sprawia, że terapia fagowa jest atrakcyjną alternatywą w leczeniu infekcji, szczególnie tych wywołanych przez bakterie wielolekooporne. W publikacji omówiono problem narastającej oporności bakterii na antybiotyki i potrzebę nowych metod ich zwalczania. Przedstawiono terapię fagową, w tym jej zalety jako obiecującą alternatywę dla antybiotyków. Omówiono również wyzwania związane z terapią fagową, m.in. dostępność, standaryzację, regulację i potrzebę dalszych badań klinicznych. W artykule podkreślono potencjał terapii fagowej w leczeniu zakażeń bakteryjnych i jej znaczenie dla przyszłości medycyny.Pozycja Możliwości wykorzystania i zastosowania morszczynu (Fucus) w rolnictwie(Uniwersytet Rzeszowski: Południowo-Wschodni Oddział Polskiego Towarzystwa Inżynierii Ekologicznej z siedzibą w Rzeszowie, 2024-07) Noga, Teresa; Ochalska, Anna; Bysiek, Anna; Moryl, Patrycja; Poradowska, AnitaPrzedstawiciele rodzaju Fucus od wieków mają zastosowanie jako źródło pożywienia dla ludzi i zwierząt, w rolnictwie oraz jako środek leczniczy w medycynie ludowej. Charakteryzują się wysokimi wartościami odżywczymi, stanowiąc dobre źródło błonnika pokarmowego i minerałów, zwłaszcza jodu. Fucus vesiculosus – najczęściej badany – zawiera znaczne ilości specyficznych związków fenolowych (florotaniny PT), barwnika fukoksantyny, minerałów (głównie I oraz Ca) a także bioaktywnych polisacharydów (fukoidanów, laminaranów i alginianów). Uważa się, że makroglony będące podstawowym pożywieniem w wielu krajach azjatyckich, mogą także stać się żywnością lub składnikiem żywności i pasz na rynkach europejskich. Świat zachodni interesuje się makroglonami i postrzega je jako „superżywność”, przede wszystkim przez zwiększone zainteresowanie zdrowym stylem życia i dietą oraz bardziej zrównoważoną produkcją żywności. Praca prezentuje przegląd najnowszego piśmiennictwa dotyczącego możliwości wykorzystania glonów z rodzaju Fucus w rolnictwie, także w kontekście retardacji niekorzystnych przemian ekosystemów.Pozycja Wegetarianizm jako alternatywny sposób odżywiania w kontekście retardacji przekształcania zasobów(Uniwersytet Rzeszowski: Południowo-Wschodni Oddział Polskiego Towarzystwa Inżynierii Ekologicznej z siedzibą w Rzeszowie, 2024-07) Mroczek, Karolina; Janda, Daria; Kot, Anita; Mroczek, Janusz R.Wegetarianizm staje się w ostatnich latach coraz popularniejszym trendem żywieniowym, nie tylko na świecie, ale również w Polsce. Uznawany jest powszechnie za zdrową dietę i dla wielu osób stanowi jeden z istotniejszych filarów proekologicznej filozofii życiowej. Zasoby środowiska Ziemi są ograniczone i wyczerpywalne, nie tylko na poziomie lokalnym czy regionalnym, ale także globalnym. Konieczne jest zatem spowolnienie konsumowania zasobów, co oznacza zmiany przed którymi muszą stanąć społeczności poszczególnych krajów. Wegetarianizm, który jest wybierany przez ludzi z pobudek etycznych, zdrowotnych, bądź ekologicznych jest obecnie jedną z oznak tych zmian, a jego idea wpisuje się w koncepcję retardacji przekształcania zasobów przyrody.Pozycja Wpływ rolnictwa na środowisko w opinii właścicieli wybranych gospodarstw rolnych położonych na terenie powiatu raciborskiego(Uniwersytet Rzeszowski: Południowo-Wschodni Oddział Polskiego Towarzystwa Inżynierii Ekologicznej z siedzibą w Rzeszowie, 2024-07) Łuczak, Katarzyna; Kusza, Grzegorz; Błaszczok, MarianCelem niniejszej pracy było poznanie opinii i poglądów rolników na wybrane tematy związane z ochroną środowiska w rolnictwie. Badania przeprowadzono w 2024 r. metodą wywiadu kierowanego, a głównym narzędziem badawczym była ankieta. Badaniami objęto rolników trzech gmin powiatu raciborskiego: Kuźnia Raciborska, Krzyżanowice i Nędza. Respondenci nie wykazują pełnej świadomości zagrożeń występujących w lokalnym środowisku. Badania wskazują, że rolnicy w ostatnich latach zwiększyli ilość stosowanych środków ochrony roślin w tym pestycydów, fungicydów oraz herbicydów. Tendencja ta ma związek z uodpornieniem się chwastów na substancje czynne zwarte w tych środkach.Pozycja Wpływ procesu ozonowania na parametry tekstury, aktywność antyoksydacyjną i właściwości organo-leptyczne dżemów z owoców borówki wysokiej i jabłek(Uniwersytet Rzeszowski: Południowo-Wschodni Oddział Polskiego Towarzystwa Inżynierii Ekologicznej z siedzibą w Rzeszowie, 2024-07) Józefczyk, Radosław; Szajna, Anna; Balawejder, MaciejOwoce borówki wysokiej i jabłka poddano działaniu mieszaniny powietrza z ozonem. Ozon generowany był poprzez wyładowania koronowe w stężeniu 1, 10 i 100 ppm przez 5 minut w przypadku jabłek, stanowiących wsad i 30 min w przypadku borówki amerykańskiej będącej głównym surowcem do wykonania dżemów. Wykonane dżemy zostały poddane ocenie organoleptycznej na podstawie wybranych cech sensorycznych jak: barwa, zapach, smak, konsystencja, smarowność, faktura. Ocenie została poddana również tekstura dżemu, przy użyciu maszyny wytrzymałościowej, za pomocą testu TPA, podającego następujące parametry: twardość, siła niszcząca, praca ściskania, adhezyjność, sprężystość, gumistość. Wykonano również analizy biochemiczne, wyznaczając aktywność antyoksydacyjną wobec DPPH oraz zawartość polifenoli z użyciem metody Folina-Ciocialteu. Porównanie dżemów przygotowanych z owoców borówki i jabłek poddanych procesowi ozonowania atmosferą ozonową o stężeniach 1 ppm w czasie 5 minut dla jabłek oraz 10 i 100 ppm dla owoców borówki w czasie 30 minut, wykazało, że: 1) uprzednie ozonowanie nie ma istotnego wpływu na cechy sensoryczne wykonanych z nich dżemów, z wyjątkiem użycia najwyższej dawki ozonu (100 ppm), 2) wpływa w sposób istotny, ale co do kierunku niejednoznaczny i zależny od mierzonego parametru na teksturę wyznaczoną z użyciem standardowego testu TPA (twardość, siła niszcząca, praca ściskania, adhezyjność, sprężystość, gumistość), ze wskazaniem na podniesienie twardości i wielkości pochodnych. 3) wpływa w sposób istotny na aktywność antyoksydacyjną dżemów borówkowych oraz zawartość polifenoli dżemów jabłkowych. 4) ponadto, oceniane parametry sensoryczne i tekstury oraz aktywność antyoksydacyjna i zawartość polifenoli w gotowych dżemach, w istotny sposób zależą od rodzaju użytego owocu.Pozycja Wykorzystanie bezzałogowych statków powietrznych do retardacji przekształcania zasobów środowiska(Uniwersytet Rzeszowski: Południowo-Wschodni Oddział Polskiego Towarzystwa Inżynierii Ekologicznej z siedzibą w Rzeszowie, 2024-07) Jakubiak, MateuszGwałtowny postęp techniczny przyczynia się do powstawania narzędzi, które w coraz szerszym zakresie wspierają retardację przekształcania zasobów przyrodniczych. Wielowirnikowe bezzałogowe statki powietrzne (BSP) ze względu na swoją mobilność znajdują zastosowanie w monitoringu, badaniach i ochronie środowiska przyrodniczego. Potencjał wykorzystania BSP wzrasta wraz z dostępnością czujników oraz kamer multispektralnych i termowizyjnych. W artykule omówiono wybrane przykłady zastosowania bezzałogowych statków powietrznych w działaniach mających wpływ na retardację przekształcania zasobów środowiska, w szczególności ich zastosowanie w monitoringu jakości powietrza, składowisk odpadów komunalnych, instalacji energetycznych i pożarów.Pozycja Zrównoważony rozwój w kontekście nowych zmian w ciepłownictwie systemowym(Uniwersytet Rzeszowski: Południowo-Wschodni Oddział Polskiego Towarzystwa Inżynierii Ekologicznej z siedzibą w Rzeszowie, 2024-07) Jachimowski, ArturW artykule przedstawiono znaczenie modernizacji systemów ciepłowniczych w kontekście zrównoważonego rozwoju, wskazując na ich kluczową rolę w redukcji emisji gazów cieplarnianych oraz poprawie jakości powietrza. Zrównoważony rozwój wymaga poszukiwania rozwiązań problemów wytwórczych i organizacyjnych z rozważaniem skutków ich zastosowania w gospodarce, społeczeństwie i w środowisku przyrodniczym. Jest to szczególnie istotne w energetyce. Ciepłownictwo systemowe, które dostarcza ciepło do obszarów zurbanizowanych, jest wskazane jako rozwiązanie efektywne i ekologiczne. W pracy wskazano na nowe zmiany technologiczne i regulacje prawne w polskim ciepłownictwie, podkreślając potrzebę zwiększenia efektywności energetycznej oraz wykorzystania odnawialnych źródeł energii i kogeneracji. Celem artykułu jest przedstawienie nowych rozwiązań w ciepłownictwie systemowym, które wspierają retardację niekorzystnych zmian w szeroko pojętym środowisku co przyczynia się do jego ochrony oraz poprawy jakości życia mieszkańców.Pozycja Optymalizacja i walidacja metody oznaczania polichlorowanych bifenyli w glebie(Uniwersytet Rzeszowski: Południowo-Wschodni Oddział Polskiego Towarzystwa Inżynierii Ekologicznej z siedzibą w Rzeszowie, 2024-07) Hućko, Agnieszka; Szpyrka, EwaPolichlorowane bifenyle (PCB) są to syntetyczne związki aromatyczne produkowane w dużych ilościach na całym świecie od lat trzydziestych XX wieku. Ich synteza została zabroniona w latach 70 XX wieku. Związki te miały szerokie zastosowanie między innymi jako płyny dielektryczne w kondensatorach i transformatorach, smary czy plastyfikatory. Ze względu na właściwości tych związków, takie jak odporność na degradację chemiczną i długi okres półtrwania (od 3 do 40 lat), stanowią one trwałe zanieczyszczenia środowiska. Najwyższe ich ilości znajdują się w glebie, jednak można je oznaczyć również w powietrzu, osadach, wodzie, roślinach, a nawet organizmach żywych. Celem pracy była optymalizacja i walidacja metody oznaczania kongenerów PCB 10, 28, 138, 153 i 180 w glebie. W procesie optymalizacji metody, testowano trzy odczynniki do ekstrakcji oraz dwa rodzaje sorbentów do oczyszczania. Walidację przeprowadzono na dwóch poziomach wzbogacenia w celu określenia odzysku i precyzji metody. Zoptymalizowaną i zwalidowaną metodę zastosowano do analizy zawartości wybranych kongenerów PCB w próbkach rzeczywistych pobranych z terenu Podkarpacia. Na podstawie przeprowadzonych badań wykazano, że najlepszym odczynnikiem do ekstrakcji PCB z gleby jest heksan, zaś sorbentem do oczyszczania Florisil. Stężenie PCB 10, 28, 52, 138 i 153 w analizowanych próbkach rzeczywistych było poniżej granicy oznaczalności (LOQ<0,005 mg/kg). PCB 180 oznaczono na poziomie 0,007 mg/kg w glebie pobranej z terenu obok linii kolejowych w Głuchowie.Pozycja Budowanie cyrkularności w samorządach lokalnych – przykład województwa łódzkiego(Uniwersytet Rzeszowski: Południowo-Wschodni Oddział Polskiego Towarzystwa Inżynierii Ekologicznej z siedzibą w Rzeszowie, 2024-07) Feltynowski, Marcin; Trippner-Hrabi, JustynaCelem pracy jest prezentacja podejścia opartego na założeniu cyrkularności w działaniach władz samorządowych przez pryzmat funkcjonujących tam gospodarstw domowych. Działania w tym zakresie podejmowane są również na szczeblu Unii Europejskiej poprzez wskazywanie produktywności zasobów w danym kraju. Dynamika selektywnego zbierania odpadów pozwala na ocenę świadomości gospodarstw domowych w zakresie podejścia cyrkularnego, jak również na ocenę skuteczności władz lokalnych w działaniach na rzecz cyrkularności poprzez analizę wskaźników powiązanych z tym zagadnieniem. Praca swoim zasięgiem obejmuje obszar województwa łódzkiego, prezentując dynamikę zjawiska selektywnego gromadzenia odpadów w latach 2017-2023. Na podstawie danych z 2023 roku, możliwe było również wskazanie skupień tworzonych przez gminy o wysokich i niskich wartościach analizowanego wskaźnika.