Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy z. 61(1)/2020
URI dla tej Kolekcjihttp://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/5494
Przeglądaj
Ostatnio nadesłane materiały
Pozycja Wykorzystanie platform crowdfundingowych do realizacji działań w ramach społecznej odpowiedzialności biznesu(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Witoszek-Kubicka, AleksandraCelem opracowania jest identyfikacja form i zakresu wykorzystania platform crowdfundingowych do realizacji strategii CSR. Postawiono dwa pytania badawcze: Jakie działania mogą podejmować przedsiębiorstwa w ramach polskich platform crowdfundingowych do realizacji działań związanych ze społeczną odpowiedzialnością biznesu? Czy platformy crowdfundingowe są wykorzystywane w działalności CSR przedsiębiorstw w Polsce? Do zbadania form i zakresu wykorzystania platform finansowania społecznościowego w realizacji działań CSR wykorzystano obserwację stron WWW. Na podstawie analizy kampanii crowdfundingowych i treści zamieszczanych przez twórców portali Wspieram.to i Pomagamy.im stwierdzono, że platformy finansowania społecznościowego są wykorzystywane do realizacji działań w ramach społecznej odpowiedzialności biznesu. Podejmowane inicjatywy dotyczą społeczności lokalnych, jak i pracowników i opierają się głównie na tworzeniu kampanii i podjęciu współpracy z portalem, w mniejszym stopniu polegają na objęciu patronatem projektu zainicjowanego przez społeczność czy fundację. Działania te mogą być korzystne dla przedsiębiorstwa pod względem wizerunkowym, a także wpływać na obszar zarządzania zasobami ludzkimi. Przeprowadzone badania wstępne stanowią podstawę do pogłębienia tematu wykorzystania portali crowdfundingowych w działaniach związanych z CSR. Szczególnie istotna staje się kwestia skuteczności i efektywności podejmowania takich inicjatyw w realizacji komunikacji i samej strategii społecznej odpowiedzialności biznesu. Interesującym dopełnieniem badań byłoby przeprowadzenie wywiadów pogłębionych z przedsiębiorstwami, które podejmowały wspomniane działania na analizowanych platformach.Pozycja Sharing economy – usługi logistyczne – wzrost gospodarczy(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Wodnicka, MonikaRozwój cyfryzacji i technologii informacyjnych to jeden z megatrendów będący motorem rozwoju sharing economy. Analizując istotę sharing economy należy spojrzeć zarówno na czynniki ekonomiczne, tj. popyt i podaż na usługi/produkty/zasoby, rynek pracy oraz czynniki społeczne związane z budowaniem kapitału społecznego. Sharing economy pozwala na alokację zasobów w gospodarce i stwarza możliwości wzrostu gospodarczego bez konieczności wytwarzania nowych zasobów środków produkcji. Z perspektywy rozwoju gospodarczego wpisuje się w trzy modele biznesowe – C2C, B2B oraz B2C. Przyczynia się do wzrostu znaczenia modelu prosumenckiego, co implikuje poprawę dobrobytu konsumentów. Celem artykułu jest charakterystyka zjawiska sharing economy, które łączy tradycyjną działalność gospodarczą z usługami stymulowanymi digitalizacją za pośrednictwem platform cyfrowych i portali społecznościowych, tym samym stwarza warunki rozwoju nowych form pracy i współpracy. Podjęto próbę oceny gotowości firm z sektora MSP do podjęcia działań i czerpania korzyści z tej formy współpracy. Zwrócono uwagę na determinanty społeczno-gospodarcze oraz technologiczne, które implikują rozwój sharing economy. Przedstawiono potencjalne przykłady związane z udostępnianiem i korzystaniem z dostępu do zasobów innych podmiotów w sektorze usług logistycznych. Metodami badawczymi wykorzystanymi w opracowaniu są studia literaturowe oraz badanie własne autorki przeprowadzone metodą sondażu diagnostycznego, w którym posłużono się narzędziem wywiadu pogłębionego. W badaniu wzięli udział menedżerowie firm usług transportowych z województwa łódzkiego.Pozycja Specjalne strefy ekonomiczne i ich rozwój w kierunku urzeczywistniania procesów zrównoważenia – ujęcie retrospektywne(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Piontek, BarbaraW Polsce na przestrzeni lat procesy wzrostu i rozwoju kształtowane były w oparciu o koncepcję (model) polaryzacyjno-dyfuzyjny. W efekcie środki, a także rozwiązania prawne lokowano w tak zwanych biegunach wzrostu (zawężanych do wiodących miast). Również rozwiązania prawne dotyczące funkcjonowania specjalnych stref ekonomicznych podporządkowane były koncepcyjnie modelowi polaryzacyjno-dyfuzyjnemu. Skutkowało to intensyfikacją lokowania inwestycji w ośrodkach rozwiniętych. W obliczu takich uwarunkowań koncepcje oparte na procesach zrównoważenia stały się wyzwaniem i szansą na zminimalizowanie negatywnych skutków nierówności urzeczywistnianych w sferze realnej. Kluczowym celem niniejszego artykułu jest wskazanie na potencjał specjalnych stref ekonomicznych i ich znaczenie w urzeczywistnianiu procesów zrównoważenia w sferze realnej. W niniejszym artykule przyjęto, że możliwości wykorzystania specjalnych stref ekonomicznych dla urzeczywistniania procesów zrównoważenia są uwarunkowane kryterialnie. Obecny system wsparcia nowych inwestycji jest szansą dla urzeczywistniania procesów zrównoważenia w sferze realnej w ujęciu terytorialnym. Sformułowanemu celowi i hipotezie podporządkowane zostały rozważania, a mianowicie w poszczególnych punktach artykułu omówiono: podstawowe kategorie związane z tematem artykułu; specjalne strefy ekonomiczne i wysokość pomocy publicznej w okresie od 1995 r. do 2017 r.; oceniono rozwiązania implementowane w ramach koncepcji Polska Strefa Inwestycji z punktu widzenia zapewnienia ładu i procesów zrównoważenia. Przeprowadzona w artykule analiza pozwala stwierdzić, że obecne rozwiązania prawne, a wraz z nim obowiązujące wymagania jakościowe zwiększają znaczenie specjalnych stref ekonomicznych w kształtowaniu procesów wzrostu i rozwoju w oparciu o zbiór kryteriów opartych na atrybutach zrównoważenia. Zarówno instrument, jakim są specjalne strefy ekonomiczne i koncepcja ich funkcjonowania przyczynia się do kształtowania procesów zrównoważenia w sferze realnej.Pozycja Fundusze UE 2021–2027 w Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju – ujęcie normatywne(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Kowalska, IwonaRozwój odpowiedzialny to rozwój, w którym istotne jest odpowiednie kształtowanie relacji pomiędzy konkurencyjnością gospodarki, dbałością o środowisko oraz jakością życia. Strategię na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju opracowuje rząd w celu wyznaczenia kierunków działań służących osiągnięciu zamierzonych celów politycznych w tym zakresie. Realizacji tej Strategii służą m.in. narzędzia o charakterze finansowym, w tym fundusze unijne. Zarówno z poznawczego jak i aplikacyjnego punktu widzenia interesującym aspektem jest kwestia planowania funduszy unijnych na lata 2021–2027. Analiza tego zagadnienia w kontekście realizacji Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju jest szczególnie istotna w okresie projektowania tych funduszy. Celem artykułu jest ocena możliwości wykorzystania projektowanych na lata 2021–2027 funduszy UE w realizacji Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju w Polsce. W artykule zastosowano metodę krytycznej analizy dokumentów obejmujących zarówno źródła o charakterze legislacyjnym (Wnioski Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady), jak i komentarzowym. Przedmiotem analiz są trzy wybrane fundusze UE: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR), Fundusz Spójności (FS) oraz Europejski Fundusz Społeczny Plus (EFS+). Za wyborem wyżej wymienionych funduszy zadecydowało z jednej strony ich historyczne umocowanie w strukturze wsparcia unijnego (EFRR i FS), jak i projektowane zintegrowane podejście do EFS+. Wyniki analiz są zaprezentowane w normatywnym ujęciu ekonomii. Wyniki badań wskazują, iż rola funduszy UE 2021–2027 w realizacji Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju nie została wystarczająco wyeksponowana. Dotyczy to zarówno braku: – uwzględnienia zmian w konstrukcji EFRR, FS oraz EFS+ ; – synchronizacji zakresów interwencji w Strategii z obszarem wsparcia z funduszy UE; – oceny skutków finansowych dla budżetu państwa i budżetów samorządowych przy aplikowaniu o te fundusze w nowym programowaniu unijnym.Pozycja Zarządzanie nauką i edukacją a budowa nowej cywilizacji(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Piontek, FranciszekW artykule prezentowane są rozważania aksjologiczne dotyczące zakresu zmian w zarządzaniu nauką i edukacją ukierunkowanych na zapewnienie kondycji Narodu dla pełnienia władzy zwierzchniej. Zagadnienie to rozpatrywane jest głównie w odniesieniu do Polski, jednak dyskusja ma charakter uniwersalny odwołujący się do wartości podstawowych. Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie: Czy naukę i edukację można ograniczyć do jednej sfery cywilizacji? W szczególności: Czy można ją ograniczyć do sfery techné? Autor stawia hipotezę, że nauka i edukacja występują w obu sferach cywilizacji – zarówno w sferze sofia (gr. mądrość), jak i w sferze techné (gr. umiejętność) i powinny je integrować. W artykule wykorzystywane są metody dedukcji, analizy opisowo-krytycznej oraz koherencji. W pierwszej części opracowania omówione zostały teoretyczne podstawy zarządzania nauką i edukacją oraz ich ewolucja. W kolejnej zaś przedstawiono wybrane przykłady polskiej praktyki zarządzania nauką i edukacją w aspekcie obowiązującego ładu strukturalnego. Autor dowodzi, że deregulacja w zarządzaniu nauką i edukacją (ograniczenie ich do jednej sfery) powodowane jest łamaniem kodu cywilizacji (a jest nim zasada sprzeczności). W języku logiki to: TAK = NIE = BYĆ MOŻE. Jest to baza dla generowania rozwiązań instytucjonalnych wykluczających zintegrowane zarządzanie. Argumentuje, że przywrócenie atrybutu integralności w zarządzaniu nauką i edukacją wymaga: kształcenia w zakresie podstaw ładu strukturalnego w sferze sofia, co stanowi warunek konieczny, oraz woli decyzyjnej ograniczającej przyzwolenie na deregulację, jako warunku dostatecznego.Pozycja Nauka a filozofia zrównoważonego rozwoju(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Siuta-Tokarska, BarbaraW artykule podjęto próbę poszukiwania odpowiedzi na następujące pytania badawcze: jaka ma być nauka, na czym winna być oparta i jakie związki muszą zachodzić, aby nauka mogła służyć wdrożeniu w życie idei zrównoważonego rozwoju? Celem publikacji jest zatem próba poszukiwania odpowiedzi na tak sformułowane pytania badawcze, dotyczące relacji: nauka a filozofia zrównoważonego rozwoju. W tym zakresie autorka dokonała przeglądu literatury z tematyki szeroko pojmowanej nauki i jej składowych, a także zaprezentowała autorskie opracowanie – na bazie filozofii – jej trzech fundamentów, wyrażających piękno nauki. Te fundamenty to: prawda, dobro i mądrość. W publikacji zaprezentowano rozwój myśli naukowej, dotyczący pojmowania zrównoważonego rozwoju na podstawie krajowej i zagranicznej literatury przedmiotu, co dało możliwość ewolucyjnego ujęcia kontekstu refleksji naukowej w tej problematyce: – od pojmowania zrównoważonego rozwoju jako odnoszącego się do wzrostu gospodarczego, wspieranego przez środowisko przyrodnicze i społeczne; – poprzez uznanie go za taki rozwój gospodarczy, który jest pożądany społecznie, uzasadniony ekonomicznie i dopuszczalny ekologicznie; – aż po uznanie potrzeby realizacji rozwoju wykraczającego poza dotychczasowe ramy odniesienia w kierunku tworzenia nowego modelu gospodarki, opartej na wiedzy i innowacyjności, gdzie rodzi się nowa jakość kapitału ludzkiego jako siły sprawczej zharmonizowanego podnoszenia jakości życia we wszystkich sferach bytu i działania ludzkiego. To jednak wymaga upowszechniania holistycznego, interdyscyplinarnego myślenia o rozwoju, w którym przestrzenie bytu i działania ludzkiego współistnieją, będąc ze sobą sprzężone, gdzie proces decyzyjny podlega wielu kryteriom wyboru, przy czym ekonomiczność jest jedynie środkiem realizacji celów rozwojowych, a nie celem samym w sobie. Przyjmując tezę o naukowo-ideowym kontekście filozofii zrównoważonego rozwoju, przedstawiono zatem założenia jej paradygmatu, podkreślając znaczenie zarządzania (a nie tylko rządzenia) na rzecz wcielania w życie idei zrównoważonego rozwoju.Pozycja Regionalne uwarunkowania wysokości płac minimalnych(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Kozioł, WojciechCelem artykułu jest przedstawienie metody szacowania godziwego rozmiaru płacy minimalnej, która uwzględnia zarówno koszty utrzymania, jak i produktywność pracy w gospodarce. W pierwszej części artykułu zaprezentowano dyskusję na temat problematyki płacy minimalnej, jako wyjątkowej instytucji rynku pracy. W szczególności podano potencjalne pozytywne i negatywne skutki społeczno-ekonomiczne ustanowienia i wzrostu płacy minimalnej. W dalszej, metodologicznej części artykułu przedstawiono model płacy minimalnej uwzględniającej potrzeby obu stron stosunku pracy. Jest to model uzależniony od poziomu kosztów utrzymania oraz lokalnej produktywności pracy. Dodatkowo, została postawiona hipoteza, że w regionach o niższej produktywności pracy, większy odsetek pracowników będzie otrzymywać płacę minimalną. Część ostatnią, empiryczną stanowi studium przypadku, polegające na zastosowaniu opracowanego modelu płacy minimalnej do podania zarysu regionalizacji systemu płacy minimalnej w Polsce. W tym celu na podstawie danych GUS za 2016 rok, obliczono modelową wysokość płacy minimalnej w każdym z województw. Dodatkowo, weryfikując przyjętą hipotezę, zbadano związek między regionalną produktywnością pracy a odsetkiem osób otrzymujących płacę minimalną. Uzyskano wskaźnik korelacji równy -0,487, który może potwierdzać, że w regionach o niższej produktywności pracy, płaca minimalna stanowi większe obciążenie dla pracodawcy, co skutkuje koniecznością przerzucenia części tych obciążeń na pracowników. Powyższa obserwacja, wraz z faktem istotnego zróżnicowania produktywności pracy w województwach przemawia za zasadnością regionalizacji systemu płac minimalnych w Polsce.Pozycja Analiza przestrzennego zróżnicowania poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego województw Polski w latach 2005–2017(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Malina, AnnaZasadniczym celem artykułu jest analiza i ocena stopnia zróżnicowania rozwoju społeczno-gospodarczego województw Polski w latach 2005–2017. Podstawą prowadzonych badań były dane pochodzące z baz danych GUS (Bank Danych Lokalnych). W analizie uwzględniono trzy aspekty rozwoju regionów: potencjał gospodarczy, społeczny oraz infrastrukturalny. Wyróżniono osiem dziedzin charakteryzujących wymienione aspekty rozwoju. Są to: dochody ludności, rynek pracy, zdrowie i ochrona zdrowia, edukacja, kultura, transport i infrastruktura drogowa, podmioty gospodarcze i inwestycje oraz rozwój turystyki. W oparciu o wyselekcjonowane zmienne diagnostyczne opisujące każdą dziedzinę wyznaczono wartości syntetycznego miernika rozwoju dla poszczególnych województw oraz dla wybranych lat badanego przedziału czasowego. Syntetyczny miernik obliczano zgodnie z metodą liniowego porządkowania obiektów Hellwiga (metoda wzorca rozwoju). Zastosowana metoda pozwoliła na ustalenie rankingów województw w analizowanych latach oraz pogrupowanie województw według osiągniętego poziomu rozwoju. Ogólnie biorąc, sytuacja społeczno-gospodarcza kraju w 2017 r. poprawiła się w porównaniu do lat wcześniejszych. Przeprowadzone badania potwierdziły występowanie znacznych dysproporcji w rozwoju województw i utrzymujące się nadal duże przestrzenne zróżnicowanie poziomu rozwoju pomiędzy wschodnią i zachodnią częścią kraju. Mimo wzrostu maksymalnej oraz przeciętnej wartości syntetycznego miernika rozwoju w analizowanych latach, dystans między regionami o najwyższym i najniższym poziomie rozwoju nie zmniejszył się w 2017 r. w porównaniu do lat 2005 i 2010.Pozycja Sektor konwencjonalnej elektroenergetyki wobec wyzwania transformacji technologicznej(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Szablewski, AndrzejW artykule poddano krytyce przyjęty w projekcie polskiej polityki energetycznej kierunek rozwoju sektora elektroenergetycznego. Zakłada on nie tylko utrzymanie jeszcze przez długi okres zależności od energetyki na węglu kamiennym i brunatnym, ale także rozwój wielkoskalowej energetyki jądrowej. Punktem wyjścia jest stwierdzenie, że twórcy polityki w niedostatecznym stopniu uwzględniają wyzwania i wynikające z nich zagrożenia dla tych obu rodzajów energetyki, jakie rodzi nabierająca w ostatnich latach coraz szybszego tempa transformacja technologiczna implikująca szybki rozwój energetyki odnawialnej. Celem artykułu jest uzasadnienie tezy, że po pierwsze, największym zagrożeniem dla energetyki węglowej i jądrowej jest pojawienie się tzw. spirali śmierci, która nada tego rodzaju aktywom status aktywów osieroconych oraz po drugie, w warunkach rosnącego udziału źródeł OZE w krajowym mixie energetycznym należałoby postawić na rozwój gazowych źródeł wytwarzania energii elektrycznej traktując ją jako zdecydowanie lepszą alternatywę dla zapewnienia stabilności dostaw energii elektrycznej w okresie dochodzenia do energetyki opartej na źródłach odnawialnych. Uzasadnienie sformułowanej tu tezy oparte zostało na analizie aktualnego stanu wiedzy w zakresie stanu zaawansowania i kierunków technologicznej transformacji sektora elektroenergetycznego, w tym zwłaszcza energetyki solarnej i wiatrowej, technologii magazynowania energii elektrycznej oraz technologii inteligentnych sieci i liczników. W dalszej części poddano analizie problem spirali śmierci jako egzystencjalnego zagrożenia dla ekonomiki energetyki węglowej i jądrowej i na tym tle przedstawiono zalety energetyki gazowej.Pozycja Bezpieczeństwo jako dobro publiczne w społeczeństwie ryzyka(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Leszczyński, MarekW artykule, który ma charakter przeglądowy i teoretyczny, poruszono problem zbyt wysokiego ryzyka w gospodarce, a szerzej – w systemie społecznym wynikającego z nadmiernej deregulacji rynków finansowych. Jako hipotezę przyjęto, iż współczesny system gospodarczy i polityczny powinien w znacznie większym stopniu zostać poddany regulacji i kontroli społecznej. Warunkuje to ograniczenie ryzyka, a tym samym zwiększy poczucie bezpieczeństwa dla obywateli, którzy powinni zyskać większą podmiotowość w relacjach z władzą ekonomiczną i polityczną. Bezpieczeństwo w ostatnich latach stało się przedmiotem zainteresowania badaczy w wielu dyscyplinach. Wynika to z rosnącej niepewności, pojawiania się coraz to nowych zagrożeń dla bytu i rozwoju jednostki i społeczeństw, które to zagrożenia należy badać w sposób transdyscyplinarny. Niepewność przyszłości i trudności w prognozach wymuszają holistyczne badanie bezpieczeństwa. Co interesujące, znakomita część zagrożeń generowana jest przez nadmierną pogoń za zyskiem, do której zachęca rozrośnięty ponad miarę sektor finansowy. Reformy przeprowadzane w ostatnich dekadach w duchu neoliberalizmu doprowadziły do zachwiania proporcji między sferą realną produkcji a światem finansów. Zmiany w gospodarce przyczyniły się do stagnacji dochodów z pracy na tle dochodów uzyskiwanych na rynku finansowym. Neoliberalizm wygenerował ryzyka związane z nierównościami ekonomicznymi i politycznymi, osłabił rolę państw jako regulatora procesów gospodarczych. W tym kontekście poszukiwaną współcześnie wartością jest bezpieczeństwo. Jego zapewnienie wymaga dokonania zmian w duchu postulatów szkoły postkeynesizmu – przywrócenie nadrzędnej roli pełnemu zatrudnieniu i wartości pracy w ujęciu ekonomicznym, społecznym i etycznym.Pozycja Analiza możliwości wykorzystania ekonomii społecznej jako narzędzia redukowania nierówności społecznych na przykładzie województwa zachodniopomorskiego(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Maziarz, Wiesław M.W warunkach gospodarki wolnorynkowej tworzenie się nierówności ekonomicznych jest zjawiskiem naturalnym, niemniej jednak niepożądanym. W związku z czym konieczne są działania, które mogłyby w sposób efektywny minimalizować istniejące dysproporcje społeczne. Działania państwa w tym zakresie są ograniczone i sprowadzają się w zasadzie tylko do redystrybucji części dochodu, w formie pomocy społecznej lub programów socjalnych, co nie rozwiązuje problemu nierówności ekonomicznych. W tej sytuacji konieczne jest wykorzystanie instrumentów, które mogą uruchomić mechanizm redukowania nierówności ekonomicznych poprzez aktywność społeczną. Takim rozwiązaniem może stać się ekonomia społeczna. Celem artykułu jest ocena wpływu wykorzystania ekonomii społecznej na zmniejszenie nierówności o charakterze ekonomicznym. Analiza dotyczy funkcjonowania ekonomii społecznej w województwie zachodniopomorskim. Aby osiągnąć założony cel w artykule wykorzystano metody analizy przyczynowo-skutkowej, krytycznej analizy literatury, analizy studium przypadków oraz obserwacji uczestniczącej. Przeprowadzone rozważania wskazują, iż wykorzystanie możliwości, jakie daje ekonomia społeczna, może pozwolić na redukcję dysproporcji ekonomicznych. Realizacja tej idei w praktyce województwa zachodniopomorskiego w przypadku funkcjonowania: • instytucji reintegrujących jest zadowalająca, • przedsiębiorstw społecznych, mających pełnić rolę instrumentu redukcji nierówności ekonomicznych – niedostateczna. W związku z czym zaproponowano wiele działań mających na celu poprawę tego stanu rzeczy.Pozycja Solidarność międzypokoleniowa z perspektywy ekonomii i polityki społecznej(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Czapiewska, GabrielaProblematyką artykułu jest międzypokoleniowa solidarność, którą socjologowie zawsze uważali za istotę życia wspólnotowego, a która stała się obecnie pilnym problemem dla społeczeństwa i wyzwaniem dla władz. Celem opracowania jest egzemplifikacja pojęcia solidarności międzypokoleniowej, jako idei wieloznacznej, uwypuklając rozumienie pojęć solidarności i pokolenia. Odniesiono się do relacji międzypokoleniowych (więzi, kontrakty między różnymi generacjami). W kontekście podjętej problematyki zaprezentowano istotę solidarności międzypokoleniowej, nawiązując do wyłaniających się na początku XXI wieku wyzwań dla ekonomii i polityki społecznej, związanych z procesem starzenia się ludności. Do realizacji niniejszego celu pracy posłużyła kwerenda literatury krajowej i zagranicznej z zakresu prezentowanej tematyki badawczej. Solidarność międzypokoleniowa jest pojęciem interdyscyplinarnym, zaangażowanym definicyjnie w takie obszary życia społecznego, jak: ekonomia, kultura, polityka i edukacja. Z punktu widzenia ekonomii i polityki społecznej to, co łączy pokolenia, analizowane jest głównie w kategorii solidarności międzypokoleniowej. Stała się ona przedmiotem debat, raportów, strategii i analiz, co związane jest z procesem globalizacji, niekorzystnymi dla funkcjonowania systemów emerytalnych prognozami demograficznymi, przemianami w stosunkach międzypokoleniowych, trudną sytuacją społeczną osób starszych, a także redystrybucją zasobów materialnych. Solidarność międzypokoleniowa (kohezja społeczna między generacjami) będzie się rozwijała wówczas, gdy będziemy stwarzać okazje do międzypokoleniowych spotkań. Niezależnie od sposobu definiowania czy poziomu analizy, kwestia solidarności międzypokoleniowej musi być uwzględniana przy strategicznym myśleniu o przyszłości, bazującym na wiedzy o występującym typie solidarności pokoleniowej oraz na przekonaniu o konieczności dostosowania kontraktu intergeneracyjnego do zmieniających się warunków demograficznych, ekonomicznych i kulturowych.Pozycja O nieporozumieniach wokół nazwy i istoty niemieckiego modelu gospodarczego(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Bochenek, MirosławOpracowanie dotyczy niejasności terminologicznej związanej ze stosowaniem w Polsce terminu „społeczna gospodarka rynkowa”. Celem jest wykazanie, że termin „społeczna gospodarka rynkowa” nie odzwierciedla istoty niemieckiego modelu gospodarczego i jego używanie jest nieuzasadnione. Jako metodę badawczą zastosowano – właściwą historii myśli ekonomicznej – analizę dostępnej literatury fachowej. Do opisu niemieckiego modelu gospodarczego polscy ekonomiści zastosowali dwa terminy: „społeczna gospodarka rynkowa” oraz „socjalna gospodarka rynkowa”, których nie można traktować jako synonimy. Termin pierwszy jest częściej stosowany przez polskich ekonomistów niż termin drugi. Autor niniejszego opracowania zwraca uwagę, że termin drugi lepiej odpowiada głównym ideom koncepcji sformułowanej przez przedstawicieli szkoły fryburskiej i wdrożonej w Republice Federalnej Niemiec po drugiej wojnie światowej. Dzięki oparciu tego modelu na wolności jednostki, konkurencji, silnym państwie oraz socjalnym wyrównaniu społeczeństwo tego kraju osiągnęło powszechny dobrobyt oraz poczucie sprawiedliwości, a gospodarka niemiecka stała się potęgą. Należy ubolewać, że model ten nie został wdrożony w Polsce, mimo zapisu w Konstytucji RP.Pozycja Rola nowej ekonomii instytucjonalnej w wyjaśnianiu procesów wzrostu i rozwoju gospodarczego(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Kuźma, MagdalenaCelem artykułu jest systematyzacja wiedzy na temat głównych założeń nowej ekonomii instytucjonalnej dotyczących roli instytucji w wyjaśnianiu procesów gospodarczych i zachowań uczestników tych procesów, ze szczególnym uwzględnieniem założeń odnoszących się do problematyki wzrostu i rozwoju gospodarczego. Do jego realizacji posłużono się metodą analizy literatury przedmiotu z zakresu omawianego zagadnienia. W opracowaniu zostały przedstawione główne płaszczyzny powiązań i różnic pomiędzy neoklasycznym nurtem w ekonomii a nową ekonomią instytucjonalną, której założyciele uzupełnili dominujący wówczas nurt o kategorie nieuwzględniane we wcześniejszych badaniach. Jedną z nich są instytucje, które oddziałują na przebieg procesów gospodarczych i zachowania uczestników tych procesów. Ich uwzględnienie w badaniach skutkuje koniecznością przyjęcia założenia, iż jednostki dokonujące wyborów cechują się ograniczoną racjonalnością i oportunizmem. Analiza głównych założeń nowej ekonomii instytucjonalnej pozwala na sformułowanie wniosku, iż modele neoklasyczne wykorzystywane do wyjaśniania procesów wzrostu gospodarczego, którego konsekwencją jest zwiększanie wolumenu produkcji i innych wielkości makroekonomicznych, nie mają zastosowania do analizy rozwoju gospodarczego i towarzyszących mu zmian jakościowych. Nowa ekonomia instytucjonalna podkreśla, że instytucje pełnią kluczową rolę w badaniu prawidłowości związanych z funkcjonowaniem gospodarki oraz przebiegiem procesów gospodarczych oraz ich konsekwencji ekonomicznych i społecznych. Odpowiednio ukształtowany, stabilny i wzajemnie uzupełniający się układ instytucji formalnych i nieformalnych wraz ze skutecznym systemem ich egzekwowania w danej gospodarce oddziałuje pozytywnie na wzrost i rozwój gospodarczy. Konieczne staje się więc poszukiwanie takich instytucji, które będą dynamizowały te procesy i przyczyniały się do zmniejszenia dysproporcji w poziomie rozwoju poszczególnych krajów, poprawy jakości życia społeczeństwa, eliminacji ubóstwa oraz wyrównywania nierówności społecznych.Pozycja Nierówności w potencjale produkcyjno-ekonomicznym i poziomie dopłat bezpośrednich w gospodarstwach mlecznych z wybranych krajów UE(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Parzonko, AndrzejCelem głównym artykułu jest zaprezentowanie stanu i zmian w potencjale ekonomicznym, uzyskiwanych wynikach ekonomicznych i poziomie otrzymywanych dopłat bezpośrednich w gospodarstwach ukierunkowanych na produkcję mleka z wybranych krajów UE w latach 2005–2016. W realizacji wskazanego celu wykorzystano mierniki i wskaźniki ekonomiczne stosowane do oceny zasobów i efektów ekonomicznych prowadzonej działalności rolniczej. Źródłem materiałów empirycznych, wykorzystanych w prowadzonej analizie, były dane rachunkowe z gospodarstw rolniczych gromadzone w ramach europejskiego systemu FADN. Dodatkowo, aby wyraźniej skoncentrować się na problemie badawczym zawężono pole obserwacji do gospodarstw wyspecjalizowanych w produkcji mleka tylko z sześciu krajów charakteryzujących się największym przyrostem produkcji mleka w latach 2005–2015. Z przeprowadzonych badań wynika, że potencjał produkcyjny i ekonomiczny przeciętnych gospodarstw ukierunkowanych na produkcję mleka ze znaczących w tej działalności krajów charakteryzował się tym, że: 1) był bardzo zróżnicowany, a polskie gospodarstwa w tym zakresie były przeciętnie najsłabsze; 2) w analizowanym okresie 11 lat (2005–2016) różnice pomiędzy krajami w niewielkim zakresie zostały zniwelowane, 3) gospodarstwa duńskie dysponowały największą wartością majątku, jednak był on w znacznym zakresie finansowany zobowiązaniami. Największy dochód z gospodarstwa rolniczego w 2016 r. przeciętnie generowały podmioty z Irlandii (60 192 euro) i Niemiec (40 640 euro). Polskie przeciętne gospodarstwa mleczne charakteryzowały się niską dochodowością pracy własnej. Mimo funkcjonowania Wspólnej Polityki Rolnej w UE sposób naliczania oraz poziom dopłat bezpośrednich adresowanych do gospodarstw ukierunkowanych na produkcję mleka w poszczególnych krajach UE był bardzo zróżnicowany. We wszystkich analizowanych krajach dopłaty do działalności operacyjnej, w przeciętnym gospodarstwie ukierunkowanym na produkcję mleka, stanowiły znaczący udział w dochodzie z gospodarstwa rolniczego.Pozycja Wewnątrzsektorowe nierówności dochodów gospodarstw rolniczych w Polsce w latach 2004–2017(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Kata, RyszardW artykule dokonano analizy zróżnicowania dochodów rozporządzalnych gospodarstw domowych rolników oraz dochodów z rodzinnego gospodarstwa rolnego w Polsce w latach 2004–2017. Celem badań było ustalenie skali nierówności dochodowych wewnątrz sektora rolnego, kierunku zmiany tego zjawiska w czasie oraz ocena wpływu dopłat budżetowych dla rolników na poziom nierówności dochodów rolników. Zróżnicowanie dochodów z rodzinnego gospodarstwa rolnego analizowano w przekroju typów rolniczych gospodarstw oraz ich wielkości ekonomicznej. Źródłem materiałów empirycznych do badań były statystyki GUS i Eurostat, dane systemu rachunkowości rolnej FADN oraz dane Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Wykazano, że w okresie poakcesyjnym nierówności dochodowe w rolnictwie miały tendencję rosnącą. Zróżnicowanie dochodów gospodarstw było jednak wyraźnie większe w odniesieniu do dochodów z pominięciem dopłat bezpośrednich i innych subsydiów, niż w przypadku dochodów z dopłatami. Transfery finansowe wynikające z realizacji Wspólnej Polityki Rolnej zwiększyły dochody gospodarstw rolnych w Polsce, ale miały także wpływ na ich zróżnicowanie. Wydatki budżetowe kierowane do rolników nie zmniejszyły postępującej polaryzacji dochodowej gospodarstw rolniczych, ale hamowały ten proces. Skuteczniejsze łagodzenie nierówności dochodowych w rolnictwie poprzez instrumenty fiskalne, wymaga stosowania dopłat, które nie tylko są „oderwane” od skali produkcji, ale także od wielkości ekonomicznej i obszaru gospodarstwa.Pozycja Podażowe i popytowe źródła wzrostu gospodarczego w Polsce i największych krajach Unii Europejskiej w latach 2000–2018(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Mucha-Leszko, BogumiłaUtrzymujące się prawie od dwóch dekad niskie tempo wzrostu gospodarczego w krajach wysoko rozwiniętych powoduje, że autorzy badań naukowych coraz większą wagę przywiązują do analizy źródeł wzrostu PKB w ujęciu podażowym i popytowym. Koncentrują uwagę na poznawaniu przyczyn zróżnicowania krajów pod względem zdolności do wzrostu gospodarczego i na czynnikach spowalniających aktywność gospodarczą oraz procesy konwergencji. Przedmiotem artykułu jest ocena wkładu do wzrostu gospodarczego w Polsce i największych krajach UE czynników podażowych i popytowych w latach 2000–2018. W długookresowej analizie zostały wyodrębnione trzy podokresy: 1) 2000–2007 (lata względnie dobrej koniunktury gospodarczej, z wyjątkiem zjawisk recesyjnych – 2001–2003), 2) 2008–2013 (lata recesji i stagnacji gospodarczej) oraz 3) 2014–2018 (lata postkryzysowego ożywienia). Wkład do wzrostu PKB czynników podażowych obejmuje: godziny pracy, jakość pracy, kapitał spoza sektora ICT, kapitał w sektorze ICT i wzrost TFP. Czynniki popytowe ilustrują wkład konsumpcji prywatnej, publicznej, inwestycji i eksportu netto. Krajami odniesienia dla Polski są: Francja, Hiszpania, Niemcy, Wielka Brytania i Włochy. Z analizy wynika, że dynamika gospodarcza Polski w latach 2000–2017 była na tle badanych krajów wysoka, a jej źródła w ujęciu podażowym korzystnie oddziaływały na wzrost wydajności pracy, ale przede wszystkim na TFP. Analiza struktury zagregowanego popytu wskazuje na dominację w Polsce konsumpcji prywatnej w całym okresie badawczym, a wkład inwestycji do wzrostu PKB pozostaje na niskim poziomie od prawie dwóch dekad.