Przeglądanie według Temat "teatr"

Aktualnie wyświetlane 1 - 12 z 12

Antoni Godziemba Wysocki in anecdotes and in the light of his own work (a reconnaissance study)
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Samborska-Kukuć, Dorota
Antoni Godziemba Wysocki was known in the literary circles of Lviv in the early 20th century as a friend of Zapolska, the prototype of the hero of two of her controversial novels depicting life in the Lviv underworld. He published short prose forms, social and historical novels, essays, and literary reviews in Galician publications. He was the founder of the Independent Theater, where he staged highly ambitious plays. Today, he is a nearly forgotten author as no researcher has devoted much attention to him. However, it should be emphasized that reviews of his works were favorable, sometimes even enthusiastic (as in the case of Zabawy mędrców [Games of the Sages]). It is worth recalling this writer and reintroducing him to the history of Polish literature, even in a brief outline.
Esej, który nie powinien mieć końca
(Instytut Sztuk Pięknych Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019-12) Fąfara, Jerzy Janusz
Józef Szajna: artist, thinker, art theoretician. The concentration camp experience is one part of his life; the other is what happened to artist and man in camp conditions. His works are not only art, they are first of all a cry. Szajna’s cry is not merely theatre, it is a specific attitude to world literature from which he would draw his themes throughout his artistic life; it is visual arts in theatre and theatre in visual arts. In Józef Szajna’s plays visual arts played a major role, being a basis, a literary vector of director’s work. This paper is an attempt to present, at least to some extent, a look at the sources and secrets of Szajna’s avant-garde.
Janina Korolewicz-Waydowa, debut and first stage experiences
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Wąsacz-Krztoń, Jolanta
This article is dedicated to the debut and early stage career of Janina Korolewicz-Wayda. The artist made her debut at the Lviv Opera as Hanna in Moniuszko’s “The Haunted Manor” (1894), and she first appeared on the stage of the Warsaw Grand Theatre as Amina in Bellini’s “La sonnambula” (1897). During the opening of the Lviv Grand Theatre, she performed the role of Bronka in Żeleński’s “Jontek” (1900), and it was also on this stage that she first sang the role of Halka in Moniuszko’s opera, a role she cherished throughout her life. Initially, she sang coloratura parts, then lyrical and dramatic ones. The initial reviews of her performances were varied, but with each season, critics increasingly appreciated her vocal and acting talent, and in later years, they only wrote about Janina Korolewicz-Wayda’s great artistry
Maski historii, strzępy współczesności. Studium o biografii i twórczości Władysława Lecha Terleckiego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Jamrozek-Sowa, Anna
Książka prezentuje biografię twórczą oraz całościowy dorobek literacki i publicystyczny Władysława Lecha Terleckiego (1933-1999), pisarza, którego czas życia przypadł w głównej mierze na lata istnienia PRL-u, ostatnia zaś dekada przebiegała w realiach przemian ustrojowych po upadku komunizmu w Polsce. Jego twórczość rozpięta jest pomiędzy różnymi rodzajami i gatunkami literackimi. Pisał powieści, opowiadania, wiersze, dramaty, scenariusze radiowe, filmowe i telewizyjne, dokonywał teatralnych i filmowych adaptacji prozy. Szczególne uznanie zyskał jako pisarz podejmujący temat historyczny, ale połowa jego publikacji to utwory, których akcja rozgrywa się w rzeczywistości jemu współczesnej. Pracował jako dziennikarz radiowy, redaktor czasopism, reporter, publicysta. Wchodził w skład jury konkursów literackich i teatralnych. Udzielił sporej liczby wywiadów. Zdarzało mu się nawet rysować ilustracje dla czasopism. Pomimo tego zróżnicowania, jego twórczość powstającą na przestrzeni ponad 40 lat należy traktować jako jeden, wieloczłonowy, konsekwentnie rozwijający się tekst. Twórczość Terleckiego była czytana i komentowana, kolejne książki wywoływały reakcje krytyki, ukazywało się wiele recenzji. Jego książki tłumaczono na różne języki, odczytując ich warstwę psychologiczną lub zwracając uwagę na oryginalne i mistrzowskie podejmowanie konwencji np. powieści kryminalnej czy powiastki filozoficznej. Książka podzielona jest na dwie zasadnicze części, z których pierwsza nosi wyraźny charakter biograficzny, druga zaś poświęcona jest analizie i interpretacji poszczególnych utworów fikcjonalnych pisarza. I część w dużej mierze stanowi owoc kwerend bibliotecznych i poszukiwań archiwalnych, rozmów z żyjącymi świadkami życia pisarza oraz lektury wywiadów z pisarzem i opracowań historycznoliterackich, książek z dziedziny historii, filozofii, politologii i psychologii. Terlecki ukazany został w sieci wielorakich powiązań i uwikłań. Fakty, dane, informacje z przestrzeni jego życia prywatnego i przede wszystkim zawodowego przeplatają się partiami narracji rejestrującymi zachodzące wówczas w Polsce przemiany polityczne, społeczne, obyczajowe. Z narracji wyłania się obraz Terleckiego jako intelektualisty, literata zaangażowanego w działania na rzecz rozwoju polskiej kultury. Świadczy o tym m.in. jego przynależność do grupy literackiej „Współczesność”, wieloletnia praca w redakcjach ważnych polskich czasopism, w tym w ważnym, pokoleniowym dwutygodniku „Współczesność” oraz Polskim Radio, opieka na młodymi pisarzami, obecność we władzach Związku Literatów Polskich i od 1989 rok – SPP, wreszcie, rozpoczęta w 1976 roku tajna współpraca z RWE. Cezury wyznaczające kolejne podrozdziały I części książki wynikają z następowania po sobie etapów w rozwoju kariery zawodowej i literackiej Terleckiego. W części II przedstawiono kolejne dzieła Terleckiego w porządku chronologicznym, według dat publikacji. Zamieszczono krótkie streszczenia fabuł, przedstawiono problematykę oraz recepcję. Ukazane w ten sposób utwory Terleckiego są świadectwem poszukiwania sensu dziania się historii. Przeżywaniu przez pisarza własnej teraźniejszości, jako czasu kryzysu, towarzyszyły próby zrozumienia poprzez medium literatury niestabilnej rzeczywistości zrodzonej przez dramatyczne wydarzenia XIX i XX stulecia. W książce przedstawiono Terleckiego jako człowieka zafascynowanego historią, starającego się zrozumieć mechanizmy determinujących losy jednostek i całych zbiorowości. Poszukiwanie sensów wydarzeń dziejowych dawało mu również okazję do zgłębienia psychologii wybitnych postaci z przeszłości. Szczególnie zajmowały go postaci z kart podręczników historii Polski, wokół których wyrosła „czarna” legenda, w których czystość intencji i niektórych czynów powątpiewali współcześni im rodacy. Z życia tych ludzi wybierał momenty kluczowe, acz nieopisane, okryte tajemnicą. Oskarżani byli oni przez współplemieńców o tchórzostwo, apostazję, współpracę z tajną policją carską. Terlecki cenił wiedzę pochodzącą z oryginalnych źródeł historycznych, język dokumentów epoki. Sięgał do autentycznych zapisów z przeszłości i wykorzystywał je w narracji. Przyjmując, że zrozumieniem sensu przekazu książek Terleckiego zależne jest od odczytania kontekstów i odniesień, autorka podjęła trud deszyfracji postaci, miejsc i zdarzeń obecnych w narracji. Dokonując analizy i interpretacji dzieła Terleckiego monografistka porusza się w trzech perspektywach temporalnych. Jest to czas przedstawiany w książkach – najczęściej druga połowa XIX wieku i pierwsza ćwierć XX; następnie – biograficzny czas pisarza, jego życia, powstawania jego książek, ich ówczesnego odbioru w recenzjach i innych wypowiedziach z jego współczesności. Trzeci zaś – to czas powstawiania monografii, druga dekada XXI wieku. Monografia zawiera ponadto obszerną dokumentację historycznoliteracką: bibliografię tekstów literackich i publicystycznych Terleckiego oraz opracowań krytycznych jego twórczości. Znalazły się w niej również informacje o różnych formach działalności Terleckiego na rzecz kultury polskiej, o przyznawanych mu nagrodach, jego udziale w gremiach jurorskich. W bibliografii przedmiotowej zebrano polski i obcojęzyczne publikacje dotyczące twórczości Terleckiego: książki, rozdziały książek, artykuły, recenzje i noty, także – audycje radiowe telewizyjne, filmy i materiały ikonograficzne. Całości dopełnia zbiór fotografii rodzinnych pisarza.
Ojczyzny artystyczne Elżbiety Wittlin Lipton
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Budzik, Justyna
The paper is an introduction to the analytical study of the total theatrical oeuvre of Elżbieta Wittlin Lipton – the daughter of eminent Polish novelist, essayist and translator – Józef Wittlin. Budzik gives an outline of Wittlin Lipton’s biography by focusing especially on particular stages of her artistic education pursued both in the United States (New York and Chicago) and in Spain (Madrid). The article takes as its focus the selected theatrical scenographic and costume design projects which the artist has been creating since the late seventies of the 20th century onwards, for American and Spanish theatrical scenes. Further discussed are Spanish and Polish cultural and painterly backrounds which stamped their imprints on Wittlin Lipton’s artistic imagery and sensitivity. Budzik proposes that the notion of ‘motherland’ in the case of this emigré artist should be viewed on symbolically in terms of art broadly conceived.
Pożytki z teatru. Na przykładzie realizacji teatralnych Artura Żmijewskiego i Zorki Wollny
(Wydział Sztuki UR, 2018-12) Sawicka, Jadwiga
The article discusses using theatre in the practice of visual artists based on the cases of two artists. It presents different goals with which that medium has been used: in the staging of a Catholic Mass in theatre by Artur Żmijewski, and in playing the role of Ophelia by eleven actresses of different ages in a performance directed by Zorka Wollny. Considering the previous work of the two artists, one may say that theatre-related projects have been part of the interests and practice of both of them. They are both interested in working with people, yet the aim of Żmijewski’s experiment was affecting the audience and Wollny’s one – emancipation of the actresses and the text.
Primadonna opery warszawskiej Bronisława Dowiakowska na gościnnych występach w Galicji
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Wąsacz-Krztoń, Jolanta
Bronisława Dowiakowska (1840–1910) była jedną z cenionych śpiewaczek opery warszawskiej. W ciągu ponad trzydziestu lat wykonywała olbrzymi repertuar, śpiewała ponad sto partii. Występowała też w operetkach. Posiadała doskonałą technikę wokalną i pamięć muzyczną oraz talent aktorski. Uznawano ją za jedną z najwybitniejszych polskich śpiewaczek operowych i operetkowych. W latach 70. i 80. XIX stulecia występowała gościnnie we Lwowie i w Krakowie, stając się podporą tych scen. Jej wizyty odbijały się szerokim echem w prasie lokalnej. Nazwisko primadonny warszawskiej wpisało się trwale w rozwój galicyjskiej kultury muzycznej, a w szczególności sceny operowej Galicji XIX stulecia.
Teatr i muzyka dla najnajmłodszych. Doświadczenia poznańskie w badaniach własnych
(Instytut Sztuk Pięknych Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021-12) Wieczorek, Maria
When should we start introducing children into the world of culture? For the past few years the boundary has been shifting and now it applies to the youngestest, in the first months of their lives. For them both performances and concerts are organized. In this article I describe the role theatre and music play in the development of the youngest, the origins of theatre and first musical forms for children; I also discuss the institutions in Poznań which organize events for babies.
Teatralizacja: pogranicze życia i teatru
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Braun, Kazimierz
“Theatricality” is a term describing the use of theatrical means of expression in various domains of life. It is an added, spectacular, visual, performative, and dramatic element of different social events and activities. Theatricality it is an area where two entities—life and art—meet, which results either in conflict or in unification. Life transforms into theatre and theatre transforms into life. Theatricality is, thus, a transient region between life and art. Consequently, it is a model example of a border zone. From centuries theatricality was used as a means in the process of interhuman communication. It served to amplify and facilitate interhuman communication and gave it a specific meaning. Theatricality was also employed as a powerful instrument of manipulating and falsifying messages. In contemporary theatre artistic creation is the primary goal and aesthetics takes primacy over all other objectives and values motivating and permeating theatre work. In theatricality the reasons and goals of using theatrical and theatre-like means of expression are practical—such as, for example, religious, social, political, or commercial. Theatre aspires (not always successfully) to situating its works in the realm of art, on the universal and transhistorical level, while theatricality is practically oriented.
Teatry operowe w Europie na początku XIX stulecia w opinii Karola Kurpińskiego
(Wydział Muzyki Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Wąsacz-Krztoń, Jolanta
Jeszcze w XVIII stuleciu opera związana była z dworem, a jej twórcy mieli nie tylko dostarczać rozrywki, ale przede wszystkim musieli dogadzać gustom dworskiej publiczności. Nie dziwi zatem ilość powstałych w owym czasie oper komicznych. Proces zmian w dziedzinie opery nasilił się z końcem XVIII wieku, kiedy dwa największe do tej pory ośrodki operowe Włochy i Francja zaczęły powoli ustępować miejsca innym. Dość realistyczny obraz życia operowego I połowy XIX wieku w Europie pozostawił Karol Kurpiński, który w 1823 r. wyruszył w podróż, w celu ujrzenia ważniejszych teatrów europejskich ,m.in. Wiednia, Drezna, Berlina, Paryża, Mediolanu, Rzymu, Florencji i Neapolu. Uwagi dotyczące życia muzycznego odwiedzanych miast zapisywał w swoim „Dzienniku podróży”, aby po powrocie wykorzystać je dla sceny polskiej w Warszawie.
Z dziejów teatru lwowskiego: Weksle przecięte, czyli jarmark w Czerniowcach Stanisława Doliwy Starzyńskiego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Kowalewska, Danuta
Artykuł dotyczy komedioopery Stanisława Doliwy Starzyńskiego (1784–1851) Weksle przecięte, czyli jarmark w Czerniowcach, we Lwowie po raz pierwszy wystawionej 17 stycznia 1840 r. Akcja sztuki toczy się w środowisku wędrownych aktorów, ukazanych zarówno jako osoby prywatne, jak i w roli konkretnych postaci. Jej autor, propagator życia teatralnego na Podolu oraz we Lwowie i dostawca repertuaru dla zespołu Jana Nepomucena Kamińskiego (1777–1855), powiązany był z Galicją szeregiem relacji. W artykule wyjaśniono sprawę zagadkowego tytułu i zmian redakcji kolejnych wariantów sztuki oraz przybliżono jej zaskakujące dzieje sceniczne. Analiza tekstu ukierunkowana jest na zorganizowaną przez bohaterów maskaradę, ujmowaną jako rodzaj struktury teatru w teatrze, oraz na topos teatru świata.
Zofia Jachimecka (1886–1973). Życie i twórczość
(Uniwersytet Rzeszowski, 2017-01-25) Porębska, Maria
Praca przedstawia dzieje życia i twórczości Zofii Jachimeckiej (1886–1973), krakowskiej tłumaczki przeszło stu utworów dramatycznych, gospodyni salonu, muzy artystów, żony Zdzisława Jachimeckiego – twórcy pierwszej katedry historii i teorii muzyki na ziemiach polskich. Podstawą przeprowadzonych badań stała się kolekcja archiwaliów gromadzonych w mieszkaniu Zofii i Zdzisława Jachimeckich, zawierająca korespondencję osobistą z lat 1901–1973, rękopisy przekładów, druki oraz inne dokumenty będące świadectwem okoliczności ich życia. Materiały te w przeważającej części nie zostały dotąd przebadane. Ze względu na ich rozproszenie, kwerenda objęła również zbiory zgromadzone w Bibliotece PAN/PAU, Archiwum Teatru im. J. Słowackiego i innych. Biografia Zofii Jachimeckiej ukazana została na szerokim tle współczesnego jej Krakowa, w kontekście życia teatralnego jej czasów, odtworzonych na podstawie literatury wspomnieniowej i biograficznej, prasy oraz opracowań naukowych. W pracy sporo uwagi poświęcono również życiu osobistemu Jachimeckiej – w tym roli, jaką pełnił prowadzony przez nią salon artystyczny oraz jego najważniejsi i najbardziej interesujący bywalcy. Postać Zofii Jachimeckiej dotychczas nie była przedmiotem studiów, dlatego niniejsza praca znacząco Praca przedstawia dzieje życia i twórczości Zofii Jachimeckiej (1886–1973), krakowskiej tłumaczki przeszło stu utworów dramatycznych, gospodyni salonu, muzy artystów, żony Zdzisława Jachimeckiego – twórcy pierwszej katedry historii i teorii muzyki na ziemiach polskich. Podstawą przeprowadzonych badań stała się kolekcja archiwaliów gromadzonych w mieszkaniu Zofii i Zdzisława Jachimeckich, zawierająca korespondencję osobistą z lat 1901–1973, rękopisy przekładów, druki oraz inne dokumenty będące świadectwem okoliczności ich życia. Materiały te w przeważającej części nie zostały dotąd przebadane. Ze względu na ich rozproszenie, kwerenda objęła również zbiory zgromadzone w Bibliotece PAN/PAU, Archiwum Teatru im. J. Słowackiego i innych. Biografia Zofii Jachimeckiej ukazana została na szerokim tle współczesnego jej Krakowa, w kontekście życia teatralnego jej czasów, odtworzonych na podstawie literatury wspomnieniowej i biograficznej, prasy oraz opracowań naukowych. W pracy sporo uwagi poświęcono również życiu osobistemu Jachimeckiej – w tym roli, jaką pełnił prowadzony przez nią salon artystyczny oraz jego najważniejsi i najbardziej interesujący bywalcy. Postać Zofii Jachimeckiej dotychczas nie była przedmiotem studiów, dlatego niniejsza praca znacząco poszerza wiedzę o roli, jaką odegrała w życiu kulturalnym swojej epoki.