(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2025-03) Waliś, Janusz
Artykuł analizuje kryzys węglowy w Królestwie Polskim w latach 1898‒1902. Doprowadził on do pierwszego strajku generalnego na ziemiach polskich i był przejawem niepokojów społecznych, które znalazły ujście w rewolucji 1905 r. Celem artykułu jest poszerzenie wiedzy o kryzysach na ziemiach polskich, przedstawienie specyfiki i przebiegu wspomnianego kryzysu węglowego oraz jego wpływu na gospodarkę i społeczeństwo Królestwa Polskiego. W związku z brakiem opracowań oraz dokumentów archiwalnych dotyczących analizowanego zagadnienia artykuł opiera się w znacznej mierze na materiałach prasowych. Omówione zostały przyczyny kryzysu, w którym istotną rolę odegrała polityka celna Cesarstwa Rosyjskiego oraz pierwszy syndykat powstały na ziemiach polskich. Następnie przedstawiono przebieg kryzysu z uwzględnieniem odmiennej sytuacji wielkich miast oraz prowincji. Kolejnym istotnym elementem związanym z kryzysem były działania władz polegające na centralizacji zakupów i próbach rozwiązań administracyjnych i prawnych mających złagodzić skutki niedostępności węgla na rynku. Na końcu artykuł omawia reakcje społeczne na sam kryzys, jak i na próby przeciwdziałania mu. Omówione są reakcje zarówno grup przemysłowych, jak i mas społecznych.
