(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Kata, Ryszard
W artykule dokonano analizy zróżnicowania dochodów rozporządzalnych gospodarstw domowych rolników oraz dochodów z rodzinnego gospodarstwa rolnego w Polsce w latach 2004–2017. Celem badań było ustalenie skali nierówności dochodowych wewnątrz sektora rolnego, kierunku zmiany tego zjawiska w czasie oraz ocena wpływu dopłat budżetowych dla rolników na poziom nierówności dochodów rolników. Zróżnicowanie dochodów z rodzinnego gospodarstwa rolnego analizowano w przekroju typów rolniczych gospodarstw oraz ich wielkości ekonomicznej. Źródłem materiałów empirycznych do badań były statystyki GUS i Eurostat, dane systemu rachunkowości rolnej FADN oraz dane Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Wykazano, że w okresie poakcesyjnym nierówności dochodowe w rolnictwie miały tendencję rosnącą. Zróżnicowanie dochodów gospodarstw było jednak wyraźnie większe w odniesieniu do dochodów z pominięciem dopłat bezpośrednich i innych subsydiów, niż w przypadku dochodów z dopłatami. Transfery finansowe wynikające z realizacji Wspólnej Polityki Rolnej zwiększyły dochody gospodarstw rolnych w Polsce, ale miały także wpływ na ich zróżnicowanie. Wydatki budżetowe kierowane do rolników nie zmniejszyły postępującej polaryzacji dochodowej gospodarstw rolniczych, ale hamowały ten proces. Skuteczniejsze łagodzenie nierówności dochodowych w rolnictwie poprzez instrumenty fiskalne, wymaga stosowania dopłat, które nie tylko są „oderwane” od skali produkcji, ale także od wielkości ekonomicznej i obszaru gospodarstwa.
