Repozytorium Uniwersytetu Rzeszowskiego
Witamy w Repozytorium UR - cyfrowym archiwum rejestrującym dorobek naukowy i dydaktyczny środowiska akademickiego UR.
W repozytorium przechowywane są oraz udostępniane różnego rodzaju materiały naukowe i dydaktyczne (artykuły, monografie, czasopisma, materiały konferencyjne, raporty, rozprawy doktorskie). Dostęp do wszystkich materiałów zgromadzonych w repozytorium jest otwarty, a archiwizowanie publikacji odbywa się samodzielnie przez pracowników i doktorantów Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Jeśli jesteś pracownikiem lub doktorantem UR i chcesz dodać własne publikacje ZAREJESTRUJ się w serwisie i postępuj zgodnie z instrukcją. Jeżeli zamierzasz jedynie przeglądać materiały skorzystaj z wyszukiwarki lub indeksu u góry strony, albo przejrzyj zbiory wyszczególnione poniżej.
Zbiory w Repozytorium UR
Wybierz Zbiór, aby przeglądać jego Kolekcje.
Ostatnio nadesłane materiały
Notatki z mojej podróży artystycznej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-10) Olivera, Matilde
Kiedy patrzę wstecz, rozpoznaję to, że istniała wola inna niż moja, która prowadziła mnie w stronę ścieżki twórczości artystycznej i potem tą ścieżką. Jako osoba wierząca utożsamiam tę wolę z Opatrznością Bożą, która otwiera drzwi, przez które muszę przejść. Tym samym uznaję w swojej pracy artystycznej powołanie, wezwanie, na które muszę odpowiedzieć, i czuję potrzebę wykorzystania otrzymanych talentów w służbie tej szczególnej misji. Na swojej drodze natknęłam się na różne teksty, które pomogły mi zrozumieć, na czym polega to powołanie, a wśród nich dwa, które głęboko mnie poruszyły: Testament artystyczny Rodina i List do artystów św. Jana Pawła II. Dzięki nim odkryłam, że sztuka może być dobrym środkiem do tego, by zrozumieć rzeczywistość i by czynić ją zrozumiałą, lub że może być odpowiednim sposobem uwielbienia i dziękczynienia Bogu za wszystkie błogosławieństwa, którymi nas obdarza.
Wiodącą rolę odgrywa w tym wszystkim piękno. Jego związek z prawdą interesuje mnie szczególnie, gdyż służy mi jako przewodnik w mojej twórczości. Jak nauczył mnie Rodin, staram się przede wszystkim, aby moje prace odsłoniły prawdziwy charakter kryjący się pod formami, ponieważ gdy odnajdziemy prawdę, nieuchronnie odnajdziemy także piękno. Aby to osiągnąć, wykorzystuję zarówno malarstwo, jak i rzeźbę, pracując z bardzo specyficznymi materiałami, które staram się kształtować. Rzeczywistość materialna czyni fizycznym to, co takie nie jest, sztuka ma zdolność uwidaczniania tego, co niewidzialne; uważam to za wymiar niemal sakramentalny, dlatego ogromne znaczenie mają materiały i sposób ich wykorzystania. Bardzo cenię technikę, którą staram się opanować, aby móc wyrazić siebie z prawdziwą swobodą.
Każde dzieło sztuki może być otwartym oknem na transcendencję, jednak sztuka sakralna przeznaczona do liturgii lub indywidualnych aktów pobożności musi do tego dążyć. Sądzę, że w tym celu dobrze jest czerpać z dawnych mistrzów, zachować ciągłość w stosowaniu symboliki i ikonografii, i uważam, że niezbędny jest pewien stopień figuracji, aby postacie i sceny biblijne były rozpoznawalne, a tym samym przekaz był katechetyczny. Wszystko to nie jest równoznaczne z naśladowaniem stylów z przeszłości, ponieważ każdy artysta może wyrazić siebie zgodnie ze swoją osobowością, tak by efekt był wytworem jego czasów.
Laska spacerowa zdobiona motywami biblijnymi w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-10) Paś, Monika
W Muzeum Narodowym w Krakowie przechowywana jest drewniana laska spacerowa, na całej swej powierzchni zdobiona płaskorzeźbionymi scenami ilustrującymi wydarzenia opisane w Starym Testamencie. Ten interesujący zabytek rzemiosła ofiarowany został do zbiorów w 1888 roku przez księdza Franciszka Szajnoka. Poza wystawą w 1894 roku w Lwowie nie był później eksponowany i jak dotąd nie doczekał się odrębnego opracowania, na które niewątpliwie zasługuje. Laskę w momencie przyjęcia do muzeum opisano jako „podróżną” i datowano na koniec XVI wieku, później zaś uznano za falsyfikat. Niniejsze opracowanie, poza weryfikacją zapisów inwentarzowych dotyczących czasu i miejsca powstania zabytku, przede wszystkim ma na celu wprowadzenie tego artefaktu do szerszego obiegu naukowego. Publikacja pozwoli być może w przyszłości ujawnić jego bliższe analogie i tym samym zweryfikować dotychczasowe hipotezy oraz ustalenia.
Huculsko-pokuckie ikony ludowe na szkle jako źródło inspiracji dla współczesnego ukraińskiego malarstwa ikonowego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-10) Triska, Oksana
Od lat dziewięćdziesiątych XX wieku artyści na Ukrainie zaczęli powracać do źródeł etnicznych jako ikonicznych wyznaczników tożsamości narodowej. Część z nich zainteresowała się ludowym malarstwem huculsko-pokuckim na szkle, powszechnym w drugiej połowie XIX wieku w regionie karpackim. W artykule podkreślono specyfikę odrodzenia i twórczej interpretacji tej tradycji w środowisku artystycznym Lwowa. W popularyzację tego rodzaju sztuki ludowej wielki wkład wniósł malarz ikon Ostap Łozynskyj, który wykonał ponad 3000 replik, a w oparciu o tę stylistyką stworzył nowe typy ikon rodzinnych. W ten sposób artysta przywrócił do domów Ukraińców tradycję domowej ikony na szkle. W przeszłości huculska i pokucka sztuka ludowa była zjawiskiem regionalnym, dziś stopniowo staje się rozpoznawalna na całej Ukrainie i częściowo za granicą. Szereg lwowskich artystów: Oksana Wynnyczok, Oksana Andruszczenko, Oksana Romaniw-Triska, Taras Łozynskyj, Ulana Krechowec rozwija sakralną tematykę obrazów na szkle w swoim własnym stylu. Czerpią ikonografię ze znanych dawnych źródeł i przedstawiają ją w różnym stopniu dekoracyjności. Autorzy wykorzystują własne koncepcje twórcze, poszerzając możliwości tematyczne i technologiczne rozwoju wymienionego kierunku. Lwowskie centrum współczesnego malarstwa na szkle świadczy o odrodzeniu tradycji ikony ludowej w innych, już zmodyfikowanych formach.
Maurice Denis – między awangardą a sztuką religijną
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-10) Dąbrowska, Małgorzata
Maurice Denis znany jest bardziej jako opiniotwórczy teoretyk niż jako twórca religijny i niestrudzony propagator nowoczesnej sztuki sakralnej. Bogata spuścizna krytyczna jego autorstwa obejmuje eseje na temat artystów mu współczesnych, recenzje z wystaw, manifesty programowe, opracowania dziejów sztuki sakralnej. Jego dzieło obrazuje ciągły dialog pomiędzy tradycją a nowoczesnością, prowadzony zarówno na płaszczyźnie teorii, jak i praktyki artystycznej. Francuski artysta był człowiekiem głęboko wierzącym, mającym od najmłodszych lat świadomość swego posłannictwa na polu sztuki. Nawet w najbardziej radykalnym okresie swojej twórczości, głosząc nadrzędność plastycznych środków oddziaływania nad iluzjonistycznie wyrażoną anegdotą, podejmował tematykę religijną. Maurice Denis doszedł do przekonania, iż każde wybitne dzieło jest symbolistyczne, przepełnione duchem mistycznym, gdyż oddaje powszechną harmonię będącą dziełem Stwórcy. Jego zachwyt nad twórczością mistrzów bizantyńskich, pracami włoskich prymitywów, wyrafinowanym malarstwem Poussina, a potem Puvis de Chavannes`a znajdują naturalną kontynuację w fascynacji odkryciami Gauguina i Cézanne`a. Nowy klasycyzm otworzył kolejny etap jego twórczości i refleksji krytycznej. Artysta zdołał pogodzić nowoczesną formę ekspresji z umiłowaniem tradycji i duchowością, o nie tylko religijnej proweniencji. To właśnie relacje pomiędzy sztuką, naturą i religią stanowią najistotniejszy temat przemyśleń artysty. Jak inni nabiści Maurice Denis wypowiedział się w wielu technikach i dyscyplinach plastycznych; mając świadomość potrzeby kształtowania gustu, przykładał wielką wagę do sztuki użytkowej. Odegrał znaczącą rolę w tworzeniu podstaw dla nowoczesnej sztuki sakralnej, nie tylko poprzez własne realizacje, ale także przez aktywność na polu Ateliers d'art sacré. Warto prześledzić teksty Denisa – teoretyka, by zobaczyć w jaki sposób artysta zdołał dostroić świadomość XX wieku i nowatorskie środki wyrazu do przekazywania głębokich mistycznych przeżyć, trwale przyczyniając się do modernizacji sztuki religijnej.
Święty obraz w liturgii w ujęciu kardynała Josepha Ratzingera
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-10) Królikowski, Janusz
Kardynał Joseph Ratzinger, głównie w ramach podjętej refleksji teologicznej nad zagadnieniem liturgii w Kościele, zajął się także problematyką sztuki i świętego obrazu. Nie wypracował on jakiejś własnej estetyki teologicznej, ale jego uwagi teologiczne na temat obrazu posiadają duże znaczenie. Ratzinger pokazał, że obraz stanowi integralną i integrującą część liturgii, a zatem domaga się odpowiedniego uwzględnienia w Kościele. Na uwagę zasługują w świetle aktualnych wyzwań, zwłaszcza tak zwanego nowego ikonoklazmu, dwie kwestie. Najpierw jest to sprawa spójnej obecności obrazu w dokonującym się rozwoju objawienia Bożego, które przechodzi od Starego do Nowego Testamentu, wyrażając jasno zapotrzebowanie na obraz. Następnie liturgia, zakorzeniona w dziejach objawienia i będąca jego przeżywaniem w Kościele, po prostu domaga się obrazu, aby mogła ukazać swój pełny sens zbawczy. Właściwym celem obrazu w liturgii, a w sensie szerszym – w Kościele, jest dążenie do obudzenia w człowieku spojrzenia zwróconego do kontemplacji i adoracji miłości Bożej objawionej w Jezusie Chrystusie.